Hertog van Nassau fietsroute
Fietsen in en rondom Baarle Hertog / Baarle Nassau
Unieke enclavesituatie in Baarle-Hertog-Nassau
Vaak wordt gedacht dat Baarle precies op de grens van Nederland en België ligt, waarbij de grens door één straat loopt. Dit is echter onjuist. In Baarle is er namelijk sprake van een enclavesituatie. Een enclave is een stuk grondgebied dat geheel omringd is door grondgebied van een andere staat. Wat Baarle zo uniek maakt is dat er niet sprake is van één enclave; het zijn er dertig in totaal!
De grens loopt in Baarle dus kris kras door wegen, huizen en tuinen. In de bebouwde kom van Baarle worden de enclavegrenzen overal zichtbaar gemaakt met behulp van speciale stoeptegels en aluminium plaatjes in het wegdek. Zo kunt u precies zien waar de grens loopt. Ook aan de nationale driekleur die op de huisnummerbordjes is weergegeven, kunt u zien of de voordeur van een woning of gebouw zich in België of Nederland bevindt.
Klik hier voor meer informatie over alle enclaves.
Baarle-Hertog
Het Belgische Baarle-Hertog bestaat uit 22 enclaves. Deze 22 stukken grond zijn geheel omgeven door Nederlands grondgebied. Net over de officiële rijksgrens, in België, is het kerkdorp Zondereigen gelegen, dat eveneens tot de gemeente Baarle-Hertog behoort. De gehele gemeente Baarle-Hertog heeft een oppervlakte van 748 hectare met ongeveer 2.700 inwoners.
Baarle-Nassau
Het Nederlandse Baarle-Nassau heeft op haar beurt 8 enclaves, waarvan er 7 als sub-enclaves in de twee grootste Belgische enclaves liggen en één nabij het kerkdorp Zondereigen. Naast de kern Baarle-Nassau behoren het kerkdorp Ulicoten en het gehucht Castelré tot de gemeente Baarle-Nassau. Castelré ligt als een schiereiland in België op 11 km van het centrum van Baarle-Nassau. De gehele gemeente Baarle-Nassau heeft een oppervlakte van 7.641 hectare met ongeveer 6.700 inwoners.
In de geschiedenis treffen we de naam Baarle voor het eerst aan in 992, wanneer gravin Hilsondis haar bezittingen in het land van Strijen, waar Baarle dan toe behoort, in een stichtingsakte vermaakt aan de abdij van Thorn in Limburg.
Hertog van Nassau
In 1198 werd de basis gelegd voor de Baarlese enclavesituatie door Godfried II van Schoten, Heer van Breda. Zijn gebied, waaronder Baarle, lag tussen Hertogdom Brabant en het Graafschap Holland in. Toen Dirk VII van het graafschap Holland in 1190 aanspraak maakte op het land rond Breda, sloot Godfried van Schoten, de heer van Breda, zich aan bij het Hertogdom Brabant. Godfried van Schoten werd daardoor leenman van Breda. Om zijn macht niet te verliezen kreeg Godfried van Schoten van de hertog van Brabant ook nog extra stukken land bij Baarle. Dit waren echter woeste stukken grond. De vruchtbare grond rond Baarle hield Hertog Hendrik I voor zichzelf. In 1198 lagen er dus stukken land in Baarle die rechtstreeks onder de Hertog van Brabant vielen. Dit werd later Baarle-Hertog. De gebieden rond Baarle, die in handen waren van de leenman van Breda, kwamen via erfopvolging in handen van het geslacht van Nassau. Dit werd het latere Baarle-Nassau. De enclaves waren geboren.
Tractaat van Maastricht
Moeilijkheden ontstonden aan het einde van de 80-jarige oorlog die door de Vrede van Münster in 1648 bezegeld werd. Hierbij werd de grens van de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden vastgelegd. Deze grens liep dwars door het Hertogdom Brabant. Hierdoor kwam Baarle-Hertog, dat tot de Baronie van Turnhout behoorde, bij de Zuidelijke Nederlanden en Baarle-Nassau, als deel van de Baronie van Breda, bij de Noordelijke Nederlanden. Hierdoor kregen de enclaves voor het eerst een internationaal karakter. Met het Tractaat van Maastricht werd in 1843 de grens tussen Nederland en België vastgesteld. Hierbij bleek het echter onmogelijk de grens tussen grenspaal 214 (Poppel) en 215 (Meerle) ononderbroken vast te stellen. Om dit snel te kunnen afhandelen voegde men daarom gewoon een proces-verbaal bij het Traktaat, waarop de nationaliteit van elk afzonderlijk perceel van Baarle aangegeven was. Pas in 1974 slaagde een tweede internationale grenscommissie erin het gat in deze rijksgrens te dichten. Het zou zelfs nog tot 1995 duren voordat de enclavegrenzen officieel als rijksgrenzen werden erkend. Dit gebeurde op basis van landmetingen uitgevoerd door een derde en laatste grenscommissie.
Smokkelverleden, smokkelen over de Belgische grens.
Als gevolg van de bizarre landsgrenzen werd er na WO II op grote schaal gesmokkeld. Lees hier alles over de boeiende smokkelgeschiedenis.
Kerkdorpen.
Tot de huidige gemeenten Baarle-Nassau en Baarle-Hertog behoren meerdere kerkdorpen. Het dorp Castelré, gelegen vlakbij Hoogstraten, behoort evenals het dorp Ulicoten tot de gemeente Baarle-Nassau. Het dorp Zondereigen behoort tot de gemeente Baarle-Hertog. Lees meer
Natuur in Baarle.
Baarle kenmerkt zich door een afwisselend landschap van bosgebieden, uitgestrekte landerijen, akkervelden en het prachtige beekdal van 't Merkske. Lees meer.
Praktisch
40 km
Om deel te nemen moet je akkoord gaan met het draaiboek ivm corona-maatregelen.
Brugstraat
2300 Turnhout
Deelname-informatie
Dit kan je misschien ook interesseren