Mag je wonen in een camper?

In het kort: ja, je mag in je camper of caravan wonen. Al zijn er wel strikte regels aan verbonden. Als inwoner van België moet je namelijk ingeschreven zijn in het bevolkingsregister van een gemeente. De overheid moet je kunnen bereiken op een adres. Ben je niet ingeschreven - en heb je dus officieel geen adres - dan kom je in de problemen. In het ergste scenario verlies je bepaalde burger- en sociale rechten en wordt je identiteitskaart ongeldig.

Het leeuwendeel van de Belgen is ingeschreven via een domicilie. Met andere woorden: op de plek waar ze wonen, gecontroleerd door de wijkagent. Voor wie geen huis (meer) heeft en nomadisch rondtrekt, is dat evenwel niet evident. Daarom bestaat er een andere optie: inschrijving op een referentieadres.

Wat is een referentieadres?

Een referentieadres is een adres waar je als nomade ingeschreven staat zonder dat je er woont. Meestal is het het adres van een familielid of een kennis die hiermee akkoord gaat en die zich ontfermt over de post die toekomt. Een referentieadres is de uitgelezen manier voor wie zonder vaste woonplaats administratief bereikbaar wil blijven. Tegelijk woon je er als nomade niet officieel, dus heeft de status geen impact op het leefloon, de uitkeringen of de belastingen van degene die het referentieadres verstrekt. Ook als je in de schulden verzeild geraakt, kunnen deurwaarders geen beslag leggen op de bezittingen van degene die je helpt.

Voor wie is een referentieadres?

Voor mensen die geen vaste verblijfplaats hebben. Onder meer daklozen, gedetineerden of in het buitenland gedetacheerd militair personeel kunnen van het systeem gebruik maken. Maar dus ook wie in een mobiele woning verblijft - een caravan, camper, woonwagen of -boot. Denk aan nomaden, zigeuners, marktkooplieden, circusartiesten en binnenschippers… ‘Volgens de wet komen mensen die in een mobiele woning verblijven in aanmerking voor een referentieadres’, bevestigt Koen Schuyten, communicatieverantwoordelijke van de dienst Identiteit en Burgerzaken van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Op de website van de bevoegde overheidsinstantie vind je meer info: bit.ly/referentieadres

Aan welke voorwaarden moet je voldoen?

Na aanvraag controleert de gemeente of je een rijbewijs hebt, of de camper of caravan technisch gekeurd is en of die wel geschikt (veilig en gezond) is om in te leven. Lees: de kans is klein dat je voor een camionette met een oude matras in de laadruimte licht op groen krijgt.

Daarnaast volstaat het niet om simpelweg je camper of caravan ergens te parkeren. Je moet je geregeld verplaatsen. ‘Wie minstens zes maanden per jaar op dezelfde plek verblijft, komt niet in aanmerking voor een referentieadres’, zegt Schuyten. ‘In zulke gevallen is het namelijk perfect mogelijk deze persoon via de bestaande procedures in te schrijven in de bevolkingsregisters met een vaste, feitelijke hoofdverblijfplaats.’

Sommige gemeenten zullen je vragen om te bewijzen dat je je, dixit Schuyten, ‘gedurende het jaar ook effectief verplaatst met de mobiele woning en wel hoofdzakelijk op het Belgisch grondgebied.’ Dat kan onder meer met rekeningen van tankstations of campings, bankafschriften van verschillende locaties, gps-geschiedenis, noem maar op. Trek je richting buitenland? Dat kan, maar wie in orde wil blijven, moet minstens zes maanden per jaar in België vertoeven. Zo niet, dan ‘moet de gemeente de betrokkene ambtshalve schrappen, tenzij de burger zelf melding maakt van zijn vertrek naar het buitenland’, aldus Schuyten. ‘De schrapping gebeurt pas als laatste optie, na uitgebreid onderzoek van de gemeente.’

De gemeente weigerde je aanvraag, wat kan je doen?

Klacht indienen bij het ministerie van Binnenlandse Zaken kan niet, bij gewone rechtbanken wel.