3 x niet te missen expo’s in Nederland

Mark Manders groeide op in Noord-Brabant, maar vestigde zich twintig jaar geleden in Ronse. Vanuit een hypermodern atelier met de afmetingen van een fabriekshal werkt hij aan zijn levenswerk Zelfportret als een gebouw. Al zijn sculpturen, schilderijen, installaties, tekeningen en publicaties beschouwt hij als gestolde gedachten, handelingen en momenten uit zijn leven. Op Mark Manders. Mindstudy bij Museum Voorlinden mag je al eens rondneuzen in zijn autobiografische bouwwerf. Hij vertimmert het museum, verplaatst de ingang en richt verschillende ruimtes in: huiskamer, badkamer, fabriek, atelier. Tussen de tachtig werken ontstaan subtiele verbanden en overeenkomsten. De tijd doet er niet toe, in je hoofd kan het verleden de echo zijn van het heden. Manders’ monumentale bustes stralen dezelfde mysterieuze, universele statigheid uit als sculpturen uit verdwenen beschavingen, maar zijn ook persoonlijk en intiem.

Mark Manders. Mindstudy, tot 18 januari, Museum Voorlinden, Wassenaar

Waarschijnlijk heb je nog nooit gehoord van de Duitse architect Dr. Mahmoud Bodo Rasch (1943). Het Design Museum Den Bosch vertelt zijn fascinerende levensverhaal op de expo Van Bauhaus naar Mekka. Zijn vader en oom waren architecten aan het Bauhaus, zijn moeder was de kunstschilder Lilo Rasch-Naegele. Rasch studeerde zoals te verwachten viel architectuur, maar gooide als jonge dertiger zijn leven om: hij bekeerde zich tot de islam.

Samen met zijn vriend Sami Angawi richtte Rasch het Hajj Research Center op. Met hun team onderzoeken ze hoe je steden in Saoedi-Arabië kan afstemmen op de miljoenen pelgrims die ze ieder jaar ontvangen tijdens de hadj. Dat leverde uitvouwbare parasols op voor het buitenplein van de Moskee van de Profeet in Medina en de 600 meter hoge Torens van de Klok in Mekka.

Rasch paste zijn Duitse opleiding toe op islamitische architectuur. Hij leerde het vak bij Frei Otto, dé specialist in lichtgebouwconstructies. Zoals Gaudí gewichten aan touwtjes hing om robuuste gewelven te ontwerpen, zo bliezen Otto en Rasch zeepbellen om grote, ijzersterke overspanningen te kunnen bouwen. Net als Gaudí haalden ze hun inspiratie voor vernieuwing uit de natuur. Rasch’ ontwerpen zijn zowel religieus als radicaal vernieuwend. De kloof tussen Europees modernisme en de islamitische wereld is veel kleiner dan gedacht.

Van Bauhaus naar Mekka, tot 6 april, Design Museum Den Bosch

In 1912 botste de Titanic op een ijsberg en zonk. Ongeveer 1500 opvarenden kwamen om. Een paar jaar later zou de Eerste Wereldoorlog meer dan 17 miljoen levens eisen. Maar wat schreef de politiek geëngageerde George Orwell in 1940? ‘Ik moet toegeven dat niets in de hele oorlog me dieper geraakt heeft dan het verlies van de Titanic.’ De hele wereld was geschokt, herinnerde hij zich, en de schok zinderde toen nog altijd na.

James Cameron draaide een onvergetelijke film over de scheepsramp. De originele kostuums kan je gaan bekijken op Titanic & Fashion in het Kunstmuseum Den Haag. Maar de expo graaft natuurlijk dieper dan dat. Een heel tijdperk leed schipbreuk met de Titanic. En dat tijdperk lijkt verontrustend veel op onze tijd: ongebreideld vertrouwen in technologie, een golf van emancipatie, groeiende ongelijkheid, migratiebewegingen, een oorlogsdreiging.

De filmkostuums krijgen in Den Haag gezelschap van originele kleding uit de jaren 1910 en werk van hedendaagse ontwerpers als Iris van Herpen en John Galliano. Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog sprankelde ook de mode van moderniteit. Korsetten moesten wijken voor praktische kostuums, rebellen als Coco Chanel veroorzaakten opschudding. De eigenzinnige Britse modeontwerpster Lucile was zelfs aan boord van de Titanic. En overleefde de ramp. Als dat niet hoopvol stemt.

Titanic & Fashion. The last dance, tot 25 januari, Kunstmuseum Den Haag