3x feestelijke tips voor een literaire herfst

‘Hoe kleiner de groep, hoe sterker we er ons mee verbonden voelen’, schreef Walter van den Broeck in zijn klassieker Brief aan Boudewijn. Hij groeide op in nr. 45, Koperstraat, Cité van Olen, Antwerpse Kempen, Vlaanderen, België, Europa… Als volwassene verhuisde hij naar Turnhout, waar hij 55 jaar woonde en werkte. Deze herfst herdenkt cultuurcentrum De Warande de geliefde schrijver, die anderhalf jaar geleden overleed.

Zonen Karl en Stefan doken samen met weduwe Eliane De Winter in zijn archieven voor de expo Dag Walter,… Niet zijn romans en toneelstukken staan centraal, maar zijn sociaal engagement. Walter was een verwoede wereldverbeteraar, en iedere verbetering begon thuis, bij jezelf, in je buurt, dorp, stad, gemeenschap. Precies daarom schreef hij die brief aan Boudewijn. Of de vorst eens een kijkje komen nemen in de cité om wat verbeteringen te laten doorvoeren?

Walter engageerde zich ook toen De Morgen en de socialistische partij in moeilijkheden zaten. En hij liet de Turnhoutenaren een brief na, die opgesloten zit in het Radioactief Monument, dat pas in 2076 zijn geheimen prijsgeeft. Dat mysterieuze kunstwerk staat centraal op de expo.

Ook in Walters beroemdste toneelstuk Groenten uit Balen schrijft de hoofdpersoon brieven aan koning Boudewijn. Zo houdt hij het paleis op de hoogte van de fabrieksstaking in Balen. Deze herfst kan je het stuk, dat waargebeurde feiten vertelt, gaan bekijken in een regie van Stany Crets en met onder meer Ben Segers, Tania Van der Sanden en Koen De Bouw in de hoofdrollen. Haast je om de laatste tickets te bemachtigen!

Dag Walter,… 13 september tot 30 november, De Warande, Turnhout

Poëzie mag je bij een knetterend haardvuur lezen met een strijkje klassiek als soundtrack. Maar op de vijfde Poëtik Bazar drink je van een ander fonteintje. Wat als de nieuwe Shakespeare nu eens een Brits-Nigeriaanse rapster was met zo’n goddelijke flow dat je wil dansen als Alfonso? Hoezo, Alfonso? Welja, de acteur die Carlton speelt in The Fresh Prince of Bel Air.

In de Hallen van Schaarbeek verruim je zowel je beleving van poëzie als je referentiekader. Brussels stadsdichter Lisette Ma Neza is de spilfiguur van het festival. Ze troont je mee in haar meertalig, geëngageerd universum, onder meer tijdens een muzikale wandeling in Schaarbeek. De slotperformance Stad zonder stad speelt zich af aan de vertaaltafel, waar je het hele weekend vertalingen van verzen over Brussel kan achterlaten. Daarmee creëert Ma Neza een nieuw, veeltalig gedicht.

Poëzie is participatief op Poëtik Bazar en houdt van het podium, van spoken word tot deejaysets. Op de Opening Night performen onder meer Nederlands dichter des Vaderlands Babs Gons, feministisch activiste Joëlle Sambi en de jonge Brusselse slam Raïssa Yowali. Het festival zoomt bovendien in op de Zuid-Afrikaanse poëziescène. Jazzzangeres Tutu Puoane zet gedichten uit haar geboorteland op muziek.

Als bazaar stalt het festival poëtische publicaties van ruim honderd Belgische en internationale uitgevers uit. Boeken, magazines, affiches, illustraties, micro-edities… je kijkt je ogen uit. Hou ook even halt in de Luisterbibliotheek van Vrouwenstemmen en laat je door ouderwetse telefoons gedichten van onder meer Sappho, Emily Dickinson en Toni Morisson in het oor fluisteren. Bijna even knus als lezen bij de haard!

Poëtik Bazar, 19 tot 21 september, Hallen van Schaarbeek, Brussel

Van literatuur genieten in een festivalsfeer? ZuiderZinnen is een literair volksfeest op ’t Zuid in Antwerpen. Het festival zet zijn hoofdpodium op voor het KMSKA, maar vertakt zich naar twintig andere locaties, waaronder cafés, musea, winkels, culturele centra en zelfs kantoren. Op alle podia laten schrijvers, dichters, acteurs en muzikanten je tijdens korte acts proeven van hun oeuvre.

Om klokslag twaalf verklaart ceremoniemeester Don Vitalski het festival voor geopend. Ernst Löw en Deborah Ostrega zingen het ZuiderZinnenlied, deftige mensen houden plechtige speeches. Daarna zou je je het vuur uit je sloffen kunnen rennen om veel grote namen te horen. Niet doen: de ware literatuurliefhebber flaneert en laat de wereld op zich afkomen.

Wie je in Antwerpen zoal trakteren op welluidende woorden, zinvolle volzinnen en memorabele muzieknoten? Slam poet Hind Eljadid, Otto Jan Ham en zijn band, Jan Jaap van der Wal, Barbara Sarafian, Dimitri Leue. Jonge auteurs als Uwe Porters, Billie Vos, Marieke De Maré en Arthur Goemans. Gevestigde waarden met een sterke band met ’t stad: Tom Lanoye, Maud Vanhauwaert, Jeroen Olyslaegers. Non-fictie-stemmen als Dirk Draulans, Dave Sinardet en Yasmien Naciri. Te veel om op te noemen.

ZuiderZinnen verdween elf jaar van de agenda door de sluiting van het KMSKA, maar is intussen weer helemaal terug en valt samen met de autovrije zondag.

ZuiderZinnen, 21 september, Leopold de Waelplaats (KMSKA) en andere locaties, Antwerpen