Munkwandeling te Munkzwalm

Munkzwalm is een dorp in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen en een deelgemeente van Zwalm. Het is de hoofdplaats van de fusiegemeente Zwalm, waar onder meer de gemeentelijke diensten gevestigd zijn. Het dorp ligt in een golvend landschap, doorsneden door de Zwalm.

Munkzwalm wordt van oost naar west doorsneden door de Zwalmbeek. Deze rivier en haar zijbeken hebben gezorgd voor een heuvelachtig landschap. Het dorpscentrum bevindt zich in het dal. In bijna elke richting verlaat men het dorpscentrum via een beklimming.

De rechteroever van de Zwalm, ten noorden van het dorpscentrum van Munkzwalm, is steil. De linkeroever van de Zwalm, ten zuiden van het dorpscentrum, is zacht hellend.  Het zuidoosten, in de zone tussen de Zwalmbeek, de Rekegemstraat en de Zuidlaan is drassig. Dit heette vroeger de Zwalmmeersen. Door drainage heeft men hier vruchtbaar landbouwgebied en woongebied van gemaakt. De Zwalmlaan heette oorspronkelijk de Zwalmmeersstraat.

Bij de algemene gemeentefusies van 1971 werden alle huidige deelgemeenten van Zwalm, behalve Nederzwalm-Hermelgem bij Munkzwalm ondergebracht. De laatste algemene fusie dateert van 1977, toen (groot) Munkzwalm en Nederzwalm-Hermelgem werden samengevoegd tot het huidige Zwalm. In de periode tussen 1971 en 1977 werd dus met Munkzwalm zowel de deelgemeente Munkzwalm bedoeld, als (groot) Munkzwalm zijnde de fusie van de 11 deelgemeentes Beerlegem, Dikkele, Hundelgem, Munkzwalm, Meilegem, Paulatem, Roborst, Rozebeke, Sint-Blasius-Boekel, Sint-Denijs-Boekel en Sint-Maria-Latem. 

Een van de overblijfselen van de fusie in twee stappen is dat er nog steeds 2 verschillende postnummers gelden in Zwalm: 9630 voor de vroegere fusiegemeente (groot) Munkzwalm, en 9636 voor de deelgemeente Nederzwalm-Hermelgem.

De Zwalmmolen wordt voor het eerst vermeld in 1040 als watermolen "Ten Berge". Deze molen krijgt voor het eerst de aanduiding "Sualme Meulen" op een figuratieve kaart gemaakt in opdracht van bisschop Antonius Triest (1621-1657).  De molen deed oorspronkelijk dienst voor het malen van koren en lijnzaad. Later werd hier ook cichorei, maïs, rijst, tabak, en graan vermalen. De molen was actief tot in 1970.

Op 14 december 1868 werd de dubbelsporige spoorweg tussen Oudenaarde en Denderleeuw  geopend, toen gekend als "ijzeren weg van Brussel naar Kortrijk". Er kwam ook een station in Munkzwalm, aan de overweg van de Zuidlaan met deze spoorweg, richting Oudenaarde. De rechtstreekse treinverbinding met de hoofdstad resulteerde in een instroom van pendelaars, die in Munkzwalm woonden, en in Brussel werkten.