Voer voor (kleine) archeologen

Erfgoedsite Ename ligt naast de ruïne van de Sint-Salvatorabdij. Op deze plek, in wat vroeger een bocht van de Schelde was, werd meer dan duizend jaar lang geschiedenis geschreven. Toch gaat het bezoekerscentrum veel breder. Dat zegt ook de baliemedewerkster die Vic en Sep en hun ouders uitlegt hoe het familieparcours ‘Dossier EN.am.X’ werkt. 

In het kort komt het erop neer dat we op verschillende plekken in het gebouw de archeoloog uit de toekomst EN.am.X aantreffen. Dicht bij zijn afbeelding zit een symbool verstopt en dat kan je dan weer linken aan een opdracht uit de fichemap. ‘Als je alle uitdagingen aangaat, ben je vlot twee uur bezig’, geeft de dame van het onthaal mee. De bedoeling van het spel is dat we EN.am.X helpen de sporen uit het verleden te ontdekken.

In het eerste deel van de vaste tentoonstelling gaat het over Erfgoedzorg. De ruime zaal baadt in het natuurlijk licht dat via de grote ramen binnen valt. ‘Wat is erfgoed?’, vraagt mama Delphine. Het antwoord van Vic komt sneller dan verwacht. ‘Iets van vroeger. Een erf is goed’, klinkt het eerlijk uit de kindermond. Na het bezoek herhaalt ze haar vraag en hebben beide kinderen het over huizen, bomen en gebruiken die door de provincie en de gemeenten worden beschermd. Missie geslaagd, denk ik dan. 

De eerste opdracht bestaat er hem in de stad van je dromen te bouwen. Vic gaat voor een milieuvriendelijke stad. Ondertussen onderzoekt Sep aan de hand van een touchscreen een veteraanboom.

Vic beeldt een archeoloog uit en zijn mama moet raden met welk voorwerp hij aan de slag is. ‘Een metaaldetector’, roept ze. Op haar beurt toont ze als volleerd mimespeler hoe een archeoloog een botje schoonmaakt. Vic schatert het uit als hij achteraan een maquette een archeoloog met een strip op de WC ziet zitten. ‘Strips zijn ook erfgoed’, knipoogt zijn vader laconiek. 

Het zijn de boeiende verhalen die beklijven. Zoals over de toevallig ontdekte donjon in een woonhuis in het centrum van Nevele. Ook bij de kwis over de erfgoedsporen in het landschap klinkt verbazing, zoals met het vergeten krijgsgevangenkamp in Kluisbergen, het Romeins legerkamp in Maldegem of de motte in Oudenaarde. 

We dalen de trap af naar het Depot. De kinderen trekken er meteen witte handschoenen aan om alle materialen op een tafel te onderzoeken. De aandacht van hun ouders gaat naar een filmpje over het enten van bedreigde monumentale bomen. Het is een manier om oud DNA te bewaren en bomen een tweede leven te geven. De provincie Oost-Vlaanderen is voorlopig de enige die dit toepast om houtig erfgoed te redden. 

Terug op het gelijkvloers gaan we een tweede zaal binnen. Die is intiemer en donkerder, met hier en daar topstukken over de geschiedenis van Ename. Bij het binnenkomen al wordt de aandacht getrokken door de oudste, best bewaarde schedel van Vlaanderen. Het gezin luistert aandachtig hoe de wetenschappers de achtergrond van deze 35 jaar oude prehistorische man wisten te reconstrueren. 

Hoewel de tijdlijn door de zaal al in de prehistorie start, ligt de focus op de periode dat Ename een grenspost was tussen het Heilig Roomse Rijk en het Franse koninkrijk. De graaf van Vlaanderen, vazal van de Franse koning, nam de plek in en demilitariseerde het door er een abdij op te richten. De benedictijnerabdij bleef tot en met de Franse Revolutie bestaan. 

Vic en Sep speuren EN.am.X op en gaan er met de eerste opdracht aan de slag. Ze bouwen een grensverdediging waar geen graaf van Vlaanderen ooit zal doorstoten, zoveel is zeker. Bij een tweede opdracht staan ze stil bij het steeds evoluerende landschap op en rond deze oksel van de Schelde. 

Af en toe klinkt een kerkklok. Die komt van een animatiefilm waarbij we het veranderende landschap zien voorbijglijden. Op de heuvelflank achter het dorp rijst Bos ’t Ename op, het oudste bekende herbebossingsproject van Europa. 

Via het erfgoedcafé komen we in het Archeopark. De fundamenten van de abdij zijn duidelijk te zien. In de kalkmortel tussen de stenen huizen metselbijen. Uit de totebag halen Vic en Sep een zakje met zaadjes. Ze zaaien die in op de plek waar de broeders ooit hun moestuin hadden. De broers zijn in hun nopjes. 

In het erfgoedcafé praten we na. ‘Het is leerrijk en tegelijk echt leuk’, vertelt Vic terwijl hij een tomatensoep drinkt. De bedachtzame Sep knikt. ‘Eigenlijk ben ik de tijd uit het oog verloren.’

Praktisch

• Lotharingenstraat 1, Ename (Oudenaarde)
• Parking aan de overkant van de straat.
• Open van woensdag tot vrijdag van 9 tot 17 uur en in het weekend van 13 tot 17 uur. 
• Tickets kosten 12 euro/gezin. Het familieparcours zit in de prijs vervat.
• erfgoedsiteename.be

De ideale camping om de Vlaamse Ardennen te ontdekken? Dat is Urban Gardens aan de rand van Gent. Je kan er terecht met je tent en camper. Je logeert er in een groene oase tussen de Watersportbaan en de vijver van de Blaarmeersen.

 urban-gardens.be