Wandelen in de Vulkaaneifel

Deze reis begint met een stuk taart in de cafetaria van het Vulkanhaus in Strohn. Wat is er Duitser dan stilletjes Kaffee und Kuchen slurpen und knabbelen terwijl het buiten miezert en zwarte stenen huizen somber glinsteren? Ik weet het! In een groots landschap staan, mooi en harmonieus zonder extremen, met bloemenweides, graanvelden en op en neer deinende heuvels tot aan de verre horizon. Het is de enige selfie waarbij je de rug verplicht naar de lens keert. Poseer met hoed en wandelstok voor maximaal effect. Tuur naar de einder. En mompel: ‘Schön.’

Het verhaal uit het museum loopt buiten verder. Wegwijzers leiden je naar de beroemde lavabom van Strohn. Vulkanen stoten projectielen uit in de vorm van koeienvlaaien, walnoten, tennisballen. Ze liggen netjes uitgestald. Grote bommen, heuse rotsblokken, ontstaan als een zware brok steeds terug in de krater valt en weer wordt uitgespuwd. Een sneeuwbaleffect, maar dan met vuur.

De lavabom van Strohn is groter dan een vrachtwagen. Bij de oude steengroeve zitten projectielen in de wand. Het museum heeft ze ingekaderd met ijzeren frames. Irene, die ook erkend streekgids is en je meeneemt op foto- en mountainbiketours, wil ons het alfbachtal tonen. Hoge loofbomen overkoepelen de diepe vallei. Hun blaadjes geven licht, als in een glasraam.

De vallei is duister en vochtig. Het beekje sleept ronde keien mee. In de zwarte rotswand zitten vlijmscherpe stenen. Blijkt dat we op een oude lavastroom staan. Zeven kilometer lang, het record in de Eifel. ‘Dit dal was honderd meter dieper,’ vertelt Irene, ‘en is volgestroomd met lava. Daarna heeft de beek een nieuwe vallei uitgesleten.’ Keert straks de lava terug? De groene lenteblaadjes bekommeren zich er niet om.

Op vruchtbare lava groeien kruiden, struiken, bomen, hele bossen. Vulkanen eroderen en vermommen zich als groene heuvels. De Vulkaaneifel is niet zwartgeblakerd en er zijn geen vulkaankegels. Maar vlieg in een luchtballon over het landschap en je ziet waterplassen die verdacht veel op kratermeren lijken. De geologische term is ‘maar’. Ze worden de ogen van de Eifel genoemd omdat ze blauw en rond zijn.

In het dorpje Schalkenmehren vertrekt een panoramische wandeling langs drie maren. Hier kan je de Vulkaaneifel diep in de ogen kijken en dat weet elke toerist die de streek bezoekt. We vertrekken hoog in het dorp, achter de kerk. De drukte luwt al snel. Het pad loopt tussen de bomen en struiken tegen de kraterwand. Het Schalkenmehrer Maar is al een beetje opgedroogd.

Naast het moerasland verbouwt een boer graan. Aan de overkant grenst een ligweide aan een afgebakende plek om te zwemmen. Het blauwe water is erg diep. Na veertig minuten steken we de heuvelrug over naar het Weinfelder Maar. Een witte kapel weerspiegelt in het zwarte water. Ze hoorde bij een dorp dat na een pestepidemie werd ontruimd. Zo kwam een stuk natuur dat krioelt van het leven aan de bijnaam Dodenmaar.

Het laatste maar, het Gemündener Maar, ligt honderd meter dieper, ingekapseld in het naaldwoud. Er omheen wandelen is even inspannend als afdalen in een vulkaankrater, maar op de Dronketurm, een nagemaakt middeleeuws torentje, kan ik de vulkaan diep in het oog kijken. De oriëntatietafel leert me welke heuvels in de omtrek vulkanen verbergen.

Irene had ons al twee maren getoond, nabij het Vulkanhaus. Zoals veel streekbewoners heeft ze leren zwemmen in het Pulvermaar, een beeldschone, 75 meter diepe waterplas. Maak je geen zorgen, het natuurbad - zoals dat heet in Duitsland - is veilig afgebakend.

Van het Strohner Märchen blijft alleen nog veen over. Vanuit de lucht gezien is het een bruine modderpoel in een bloemenweide, een vlekje op de schil van de appel.

Reimund Schmitz is zo’n Duitser die al eens naar een landschap tuurt en ‘Schön’ mompelt. ‘Dit maakt de Eifel zo mooi’, juicht hij in het eerste bos op onze tocht. ‘Kwetterende vogeltjes, frisse lucht, de harsgeur van het naaldwoud!’ Duitsers kunnen juichen op fluistertoon. Geen ree die hoeft te schrikken. In onze kleine wandelgroep wordt geconverseerd maar niet gekletst. Alsof ons gezelschap zich aan een ongeschreven etiquette voor wandelaars houdt.

Voor vijf euro kan je op pad met gediplomeerd streekgids Reimund en zo’n stel hoffelijke natuurmensen. De drie maren van de Holzmaargroep vormen straks het hoogtepunt van onze dertien kilometer lange lus over het platteland. Reimund doet dit duidelijk uit liefde voor zijn streek want hij verdient weinig aan ons groepje. Hij praat de tijd niet vol maar pakt soms uit met trefzekere streekweetjes. Sparren heten hier Pruisenbomen, want de koning van Pruisen heeft de heuvels in de negentiende eeuw beplant voor de houtwinning. Armoede dat hier heerste! Het boerengezin op een foto uit 1950 ziet er heel sjofel uit.

Het Holzmaar lijkt op een parkvijver. Mensen joggen of rusten op banken. ‘Dit maar is een stuwmeer geworden’, vertelt Reimund, ‘en staat onder natuurbescherming. Jammer dat je niet meer mag zwemmen want de mineralen in het water genezen wondjes.’ Een sprookjespad leidt naar het volgende maar.

Op stap met kinderen? Klap de metalen boeken open, de Keltische sprookjes zijn vertaald in het Nederlands. Het Dürres Maar is verdord. Zand stuwt de bodem op en er ontstaan welvingen. Net ribbels op het strand of heuvels in het landschap. Het Hitsche Maar, dat ooit vijftig meter diep was, is gekrompen tot een moddervlek waar een verspringer overheen wipt. Het proces heeft duizenden jaren geduurd.

‘In de geologie betekent duizend jaar niets’, zegt Reimund. ‘een maar is als een put in de weg, alleen droogt de plas veel trager op.’ Rond de maren bloeien absurd kleurrijke bloemenweides.

Graan wiegt op elke heuvel. Heuvels volgen elkaar op tot voorbij de horizon. Bij het klooster van Buchholz in Eckfeld kijk je zo ver en heb je zo veel lucht en ruimte dat je een oerkreet zou kunnen uitstoten. Maar waarschijnlijk voel je de nood niet. Hier brullen alleen vulkanen, om de zoveel duizend jaar.

De menselijke geschiedenis lijkt futiel in de Vulkaaneifel. Een nanoseconde geleden - omgerekend honderdtwintig jaar - schreef een Britse edelvrouw over de Manderscheider Burgenstieg: ‘Het uitzicht is inderdaad prachtig, de weg kronkelt tijdens de beklimming omhoog waardoor de burchten van positie wisselen.’ Een oogwenk daarvoor, rond de elfde eeuw, beloerden rivaliserende troepen elkaar in de burchten.

De Niederburg hoorde bij Luxemburg, de Oberburg bij het aartsbisdom Trier en de grens liep langs de diepe, beeldschone vallei van de Lieser. Het dorp Manderscheid troont op een klif. De witte huizen tuimelen bijna naar beneden. Burchtenromantiek troef op de wandeling. Reken drie uur voor de zeven kilometer, omdat je stijgt en daalt en vaak halthoudt. Op het grasveld bij de Niederburg kan je een picknicklaken uitspreiden. Tijdens het laatste weekend van augustus wordt er een riddertornooi gehouden.

Van de Oberburg is alleen de donjon bewaard, die keurig gerestaureerd overeind staat. In het hoge gras groeien veldbloemen. Seizoenen zullen elkaar opvolgen. Wandelaars zullen over de vallei uitkijken, kinderen zullen fantaseren over ridders, de burchten zullen afbrokkelen en gerestaureerd worden. Hoe lang de cyclus doorgaat, weet niemand maar ooit zullen de sluimerende vulkanen van de eifel weer ontwaken.

Meenemen op je trip: een koeltas, want Inge Thommes-Burbach en haar team maken uitstekende geitenkaas. ‘Vroeger hadden families in de Eifel één of twee geiten’, vertelt ze. ‘Ze eten weinig, nemen weinig plaats in en zijn gemakkelijk te onderhouden. De geit was de koe van de arme mensen.’

Op het Vulkanhof in Gillenfeld scharrelen 200 witte Duitse edelgeiten rond. Ze eten vooral stro want de vruchtbare vulkanische bodem maakt het gras te eiwitrijk en moeilijk verteerbaar. Geiten knaagden oorspronkelijk op schrale sprietjes en twijgjes in Azië en Afrika. In de hoevewinkel kan je ruim vijftien verschillende kaasjes kopen.

Er zijn verse kaasstronkjes, milde kazen (stijl camembert) en harde, oude kazen. Die worden gecombineerd met daslook, kruiden, veldbloemen, walnoot kruimels, pijnboompitten, wijnbladen, schnaps en abdijbier. Waar Inge de inspiratie haalt? ‘Ik ga zwemmen in het pulvermaar. Of ik wandel eromheen. Dan kom ik altijd op ideeën.

Tekst Gert Corremans - Foto’s Michaël Dehaspe

Dit artikel is verschenen in het zomernummer ( juli - augustus ) van 2016.