4 vragen aan Kas Swerts, auteur van 100 jaar trippen | De Vlaamse Toeristenbond 1922 – 2022
Toerisme is niet meer weg te denken uit ons leven. Citytrips, kamperen, wandel- en fietsreizen, weekendjes naar de kust, wereldreizen… Honderd jaar geleden was dat anders. Door de jaren heen transformeerde de Vlaamse burger in een doorwinterde toerist. Mét hulp van de VTB, kort voor Vlaamse Toeristenbond.
1. Jouw boek duikt in de geschiedenis van de VTB. Wat is die bond eigenlijk?
De VTB, opgericht in 1922, is de vereniging die de Vlaming leerde reizen. Dat mag je letterlijk nemen: 100 jaar geleden was toerisme nog erg nieuw. In het midden van de 19e eeuw schoot dat in ons land al wel wat in gang, vooral door onze grootsteden, onze kust en de natuur, maar reizen was toen vooral een elitaire bezigheid. De VTB had tot doel om meer Vlamingen aan het reizen te krijgen en toerisme toegankelijker te maken. De bond leerde ons zelfs hóé reizen precies in zijn werk ging, met adviezen als ‘Draag best geen hoge hakken tijdens het wandelen’ en ‘Vergeet je zakapotheek niet als je op reis gaat’. Nu is dat allemaal vanzelfsprekend, maar toen bijlange niet.
2. Wat deed de VTB in de beginjaren?
De VTB werd heel snel populair. Veel mensen zochten duidelijk naar inspiratie om vrije tijd te beleven en dat in de eigen taal. De Franstalige tegenhanger Touring Club kreeg klappen. De VTB zette van in het begin in op de combinatie van reizen én cultuur. De bond bood een waaier aan activiteiten aan: daguitstappen, groepsreizen, voordrachten, cursussen… De organisatie had ook een eigen tijdschrift, bracht allerlei wandelgidsen uit en zette mee onze wandel- en fietspaden op de kaart. Fietstoerisme was in de jaren twintig en dertig bijzonder in trek. Eind 1922 kende de bond al ruim 5.500 leden en acht jaar later telde de groep al 100.000 leden. De sterkte lag in het grote aantal lokale vertegenwoordigers en afdelingen.
3 Brengt de VTB ons nu nog aan het trippen?
De oudere generatie kent de VTB wellicht nog wel, als de vereniging die zorgde voor toeristisch plezier en culturele verbinding, maar stilaan is de naam in de vergetelheid geraakt. Vanaf de jaren tachtig kreeg toerisme een andere wending. De concurrentie werd groter en de VTB begon achterop te hinken. De organisatie besliste om het toeristisch luik te laten vallen en zich volop te wijden aan cultuurbelevenissen. In 1999 kocht het bekende TUI het reisgedeelte op. Het culturele luik werd eerst omgedoopt tot vtbKultuur en dit jaar tot Cultuursmakers. In het aanbod zitten nog steeds lezingen, toneelvoorstellingen, gegidste wandelingen, stadsverkenningen… De VTB bestaat dus niet meer, maar leeft wél op allerlei manieren voort.
4. Hoe heb jij jouw onderzoek naar dit stukje toerismegeschiedenis ervaren?
Als onderzoeker vind ik het schitterend om in verhalen van vroeger te duiken. Ik kreeg de kans om me in het rijke archief van de VTB te verdiepen. Ik las brieven en reisverhalen van vroeger, bekeek beeldmateriaal van de jaren dertig, zag oude wandelkaarten en –borden… Het is prachtig om te zien hoe ons toeristisch karakter door de jaren heen geëvolueerd is en hoe er toch nog veel gelijkenissen zijn. Reizen is vanzelfsprekender geworden, maar je amuseren en foto’s nemen op reis is gebleven. Onze reisoutfits zijn erop verbeterd, maar onze goesting om te ontdekken is nog even sterk. 100 jaar trippen vertelt op een luchtige manier de rijke geschiedenis van de VTB, met tal van foto’s en QR-codes naar audiovisueel materiaal. Het is een belevings- én herbelevingsboek.
100 jaar trippen van Kas Swerts – € 29.95 – Uitgegeven door Ertsberg
De expo ‘Samen op stap met de VTB. Wegwijzer aan de Ijzer’ loopt nog tot en met 8 januari in de Ijzertoren – Ijzerdijk 49, Diksmuide.