3x nieuw in de musea

Brussel viert dit jaar 100 jaar art deco, maar heel wat kunst- en designschatten bleven verborgen voor het publiek door plaatsgebrek. Met de uitbreiding van het Museum Kunst en Geschiedenis komt daar verandering in. De twee gloednieuwe museumzalen stallen een collectie art nouveau, art deco en negentiende-eeuwse sierkunst van wereldklasse. Noem het gerust een nieuw museum.

Art deco ontleent zijn naam aan de Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels Modernes, die in 1925 plaatsvond in Parijs. De wieg van de art nouveau stond in Brussel. Met het Hotel Tassel leverde Victor Horta in 1893 het eerste meesterwerk af: een huis als een Gesamtkunstwerk, geïnspireerd door organische vormen en lijnen uit de natuur. Daarna verspreidde de art nouveau zich naar Parijs en de rest van Europa.

Aan de hand van 300 topstukken maak je kennis met de toonaangevende architecten en ontwerpers van de art nouveau en art deco. Juwelen, meubels, eetservies, kandelaars, glaswerk, affiches, ivoren beelden, textiel: geen kunstvorm ontbreekt. Het absolute pronkstuk is de volledig gerestaureerde wintertuin van het Huis Cousin, een ontwerp van Horta.

De zaal met sierkunst uit de negentiende eeuw gidst je door de grote stijlen van toen, van empire tot neogotiek, en dompelt je onder in de luxueuze leefwereld van de toenmalige burgerij.

Museum Kunst en Geschiedenis, Jubelpark, Brussel, permanent

‘Infrastructuur hoeft niet droog of technisch te zijn,’ zei curator Nav Haq, ‘het kan zelfs pöetisch worden.’ Waarop het M HKA zijn zomerexpo The Geopolitics of Infrastructure. Comtemporary Perspectives doopte. Gelukkig kan achter een kurkdroge titel een boeiende expo schuilen.

Dertien kunstenaars uit de hele wereld tonen kritische, actuele werken over infrastructuur. Elektriciteit, wegen, netwerken? Yep. Zonder dat je je al geeuwend door de zalen sleept? Aan de intrigerende verhalen die via allerlei media verteld worden, zal het niet liggen.

Infrastructuur richt de openbare ruimte in, lokaal én op wereldschaal. De openbare ruimte is van iedereen. Het is een meent die we samen onderhouden en waarover we allemaal inspraak hebben. Zoals de herders van het Lake District de commons, hun graaslanden, delen. Niemand claimt het eigenaarschap, iedereen heeft toegang.

Infrastructuur wordt betaald door burgers, maar aangelegd door overheden. Daardoor schemert de ideologie van de overheid door in de voorzieningen. Tekla Ashlanashvili neemt je mee naar Georgië, waar het spoornetwerk de banden met Moskou aanhaalde en dan weer verbrak. De Antwerpse Winnie Claessen focust op sattelieten: ze zweven niet alleen dienstbaar rond, maar sturen ook onze communicatie. Shahani Rajana uit Pakistan toont een videowerk over de impact van stuwdammen op het landschap en lokale gemeenschappen. Mirwan Andan & Iswanto Hartono onderzoeken hoe president Sukarno Indonesië probeerde te dekoloniseren door een nieuwe hoofdstad op te richten. Ook thema’s als de Nieuwe Zijderoute en de toekomst van Palestina komen aan bod.

Kortom, onze huidige infrastructuur is niet neutraal. Maar wie ideeën en visies heeft, kan ze verbeteren en afstemmen op een duurzame, klimaatneutrale en gedekoloniseerde toekomst. In het M HKA helpen dertien kunstenaars de verbeelding aan de macht.

The Geopolitics of Infrastructure, tot 21 september, M HKA, Leuvenstraat 32, Antwerpen, www.muhka.be

Deze zomer zet videokunstenaar David Claerbout het Kasteel van Gaasbeek naar zijn hand. Op de expo At the window krijg je onder meer zijn nieuwste creatie The Woodcarver and the Forest te zien. Een jongeman heeft zich teruggetrokken uit de hectische wereld van deadlines, productiviteit en beeldschermen om houten lepels te snijden. Terwijl de tijd verstrijkt, verdwijnen de bomen en het bos om hem heen.

De laatste markiezin van Gaasbeek verschilde weinig van de jongeman. Ze schuilde niet in de natuur, maar in het verleden. De middeleeuwen, daar kwam ze op adem. Dus liet ze haar kasteel verfraaien in een romantische neorenaissancestijl. Maar in haar testament blikte ze vooruit naar de toekomst: Gaasbeek moest een oord van kunst en wetenschap worden. Dat is het intussen al 102 jaar.

Verleden, heden en toekomst versmelten tot één geheel in Gaasbeek, net zoals in de werken van David Claerbout. Ze doen je twijfelen aan je waarneming van de tijd en bestuderen het effect van digitale beelden op je zintuigen.

David Claerbout. At the window, 27 juni tot 16 november, Kasteel van Gaasbeek, Lennik, www.kasteelvangaasbeek.be