In het Mijnmuseum

Een vijftal gewezen kompels keuvelen op het terras van het fietscafé bij het Mijnmuseum. Ze halen herinneringen op aan hun tijd in de put van Beringen. De één is machinist geweest, een ander werkte als schietmeester met dynamiet. Het zijn vrijwillige gidsen die als geen ander het verhaal van de mijn kunnen vertellen, dat zal ik straks ervaren als Rudy me mee op sleeptouw neemt in de ondergrondse simulatie. 

Eerst heb ik afspraak met William Vanderheyden, voorzitter van vzw Mijnmuseum. Hij groeide op naast het Kolenspoor in de wijk Beringen-Mijn. Zijn vader was bediende op de mijn en zijn moeder baatte een winkel uit van de mijn. Hij volgde les in een school van de mijn en nam deel aan het verenigingsleven dat door de mijn in het leven was geroepen. Na een carrière in de banksector werd hij in 2011 gevraagd om het nieuwe Mijnmuseum op de rails te zetten. Het vorige uit 1986 was gedateerd. ‘Elke keer als ik be-MINE binnenkom, word ik weer verrast. Hier kom je in een andere wereld. Het is een dorp op zich. De kameraadschap van vroeger is nog tastbaar, zeker in onze werking die door vrijwilligers wordt gedragen. Een groot deel van hen zijn ex-mijnwerkers.’

Het Mijnmuseum vind je in het gebouw waar vroeger de kunstacademie, balletschool en de melkbar van de mijn huisden. ‘Er werd lang gedacht dat melk goed was tegen stoflongen’, verklaart William. Hij leidt me door de negen themakamers van het bovengrondse deel van het museum. In een vitrine liggen verschillende soorten steenkool. Hier in de Kempen werd de vetkool gedolven, onder meer om schepen en locomotieven aan te drijven.

‘Wij zijn de derde populairste attractie van de provincie Limburg. Dat danken we vooral aan het unieke karakter. We houden het mijnverleden, en dan vooral het menselijke aspect, levendig. In Nederland bijvoorbeeld zijn de herinneringen aan de mijnbouw met de grond gelijkgemaakt. Ze kijken hier hun ogen uit. Deze gebouwen werden al begin jaren 90 beschermd.’ De immense kolenwasserij naast de deur wordt herbestemd tot een indoor natuurgebied. De buitenschil blijft bewaard, terwijl er binnenin een verticale tuin wordt aangebracht waar je tegen eind 2026 door zal kunnen lopen. Rond die tijd zal het huidige Mijnmuseum ook op gaan in het nieuwe belevingscentrum Mineset. 

William wijst in een tweede kamer een rood koffertje aan dat aan het plafond hangt. ‘Het was het enige wat de Italiaan Rocco Berterame bij zich had toen hij in Beringen aankwam. Het is een fascinerend object en vertelt in één oogopslag het hele verhaal van de Italiaanse migratiegolf van eind jaren 1940. Die constante zoektocht naar mijnwerkers vind ik bijzonder boeiend. Op een bepaald moment was het gemakkelijker om steenkool te vinden dan mijnwerkers.’

De eerste steenkool werd in Beringen in 1922 gedolven. In de topjaren werkten gemiddeld 1300 mannen per shift,vroege, late, nacht, in de mijn. Na de Tweede Wereldoorlog mechaniseerde het proces, waardoor meer volume kon gedolven worden. William wijst naar de Avonturenberg, een terril achter de kolenwasserij. ‘De mijn van Beringen telt twee terrils met steenpuin die van de steenkool werd gescheiden. De verhouding is ongeveer 1 op 3. Met andere woorden, tegenover die twee terrils staan zes bergen steenkool. Toch werd maar een deel bovengehaald van wat zich zo’n 800 meter diep bevindt.’

De hoge arbeidskosten en concurrentie met andere grondstoffen als aardolie nekten de mijn, die in 1989 onder luid protest sloot. In een kamer rollen journaalbeelden af uit die woelige periode. De kamer erna stemt hoopvol met een blik op de reconversie van de Limburgse mijnen die een succes te noemen is.

Om 11, 13 en 15 uur nemen gidsen individuele bezoekers mee in de ondergrondse simulatie. Groepen kunnen altijd een rondleiding aanvragen. Met schietmeester Rudy dalen we de trappen af onder het fietscafé, zogezegd 800 meter diep. ‘Hoewel de afdaling in de bijna 800 meter diepe schacht minder dan een minuut duurde, waren mijnwerkers toch een uur onderweg voor ze hun werkplaats bereikten.’ De simulatie is fantastisch gedaan. Het voelt bij momenten echt benauwd om je een weg te banen door de met dennenhout gestutte gangen propvol materiaal.

Het Mijnmuseum is meer dan een nostalgische terugblik op het industriële verleden. De geschiedenis walst er als een warm deken om je heen. Neem bij een bezoek de tijd om te luisteren naar de ex-mijnwerkers aan de ingang of op het terras, hun verhalen zijn van onschatbare waarde. 

• Koolmijnlaan 201, Beringen
• Elke dag open van 10 tot 17 uur
• Gratis parking be-MINE Boulevard
• Openbaar vervoer : Met de trein naar Beringen of Beverlo en vanaf daar verder met de bus
• Tickets via Visit Beringen (naast het Mijnmuseum)
• www.mijnmuseum.be