Kunst kijken & kiezen met de Verbekes

Doorheen de handdruk voel ik de eelt. Het wijst op een leven vol arbeid. Bezieler Geert Verbeke (72) is geen man die graag stil zit. Zijn bureau en dat van zijn zes medewerkers vind je in het museumcafé, in de prachtige orangerie die aan de twaalf hectare grote tuin grenst. De duizend pagina’s tellende museumcataloog ligt er prominent op tafel.

Op deze stek langs de E34 runden Geert en zijn vrouw Carla jarenlang hun transportfirma. Iets meer dan twintig jaar geleden verkochten ze de zaak en richtten ze zich volledig op hun kunstcollectie, die zowel binnen als buiten te bewonderen is. 

‘We brengen een brede waaier aan kunst. De hoofdmoot vormen de collages en de assemblages. In feite is de Verbeke Foundation een steeds evoluerende collage’, vat Geert Verbeke het kernachtig samen. ‘Het oudste werk dateert van 1915. Collages zijn een veronachtzaamde kunstvorm waar vroeger weinig aandacht aan werd besteed. Toch hebben ook grootmeesters als Picasso en Braque collages ontworpen.’

De mooiste collages zijn die van Annie Debie. Haar vreemde creaturen lijken zo tot leven te komen. We stappen door de centrale hal waar om elke hoek een nieuwe sfeer wordt opgeroepen. Op het eerste gezicht lijkt het vreemd om hier de collectie opgezette vogels van ridder Georges van Havre (1871 – 1934) aan te treffen. Bij nadere beschouwing blijkt er een verband te zijn met kunstenaars die met het thema dood werken.

‘Wie de keuzes maakt? De finale beslissing voor een aankoop ligt altijd bij mij, en dat al 37 jaar. We werken volledig zonder subsidies. Alles komt van de toegangsgelden en het organiseren van evenementen in de orangerie.’ Hij windt er geen doekjes om. ‘Het is nu eenmaal zo dat kunst geld kost. We zijn ooit begonnen met een werk van Koen Vanmechelen, nu is de kunstenaar internationaal zo doorgebroken dat hij niet meer betaalbaar is voor ons.’ Geert werkt bij elke aankoop naar dat ene doel toe: een allesomvattend kunstwerk creëren. Hij wil van zijn museum de ultieme assemblage maken. 

Soms stelt hij artists-in-residence te werk op de site. Of daar soms ego’s tussen zitten, waag ik te vragen. ‘Ik stel liever een dode kunstenaar tentoon dan een levende’, antwoordt hij laconiek en veelzeggend. 

Het Play 4 - programma Stukken van Mensen werd enkele jaren opgenomen in de Verbeke Foundation. In de binnenruimtes speelt de tegenstelling dood en leven een belangrijke rol. Soms is het best wel confronterend, zoals de soundtrack van het bloed op een vinylplaat of het experiment met de vergankelijkheid van een dood rund. 

In de serre, het bos en in de tuin wordt met levend materiaal gewerkt. De boodschap die de conceptuele kunstwerken willen overbrengen, moet je vaak tussen de regels afleiden. Niet overal staat een infobordje. Dat is een bewuste keuze van Geert. Hij wil ruimte laten voor eigen interpretatie van de bezoeker. ‘Mijn favoriete werk op dit moment is La Lumière Cistercienne Baudelo Gent van de ondertussen 90-jarige landartkunstenaar Marinus Boezem. De Baudelokapel in Gent werd in 2016 gerestaureerd. We konden via de aannemer de stellingen overnemen en in de tuin oprichten, als een reconstructie van de kapel. Nu groeien er populieren door de steigers, ze reiken naar de hemel en vormen in hun geheel de contouren van de kapel. Eigenlijk is de natuur het meest overweldigende kunstwerk. Geen kunstenaar kan tippen aan een fantastische eik of linde.’

Het gebeurt wel eens dat Geert bedreigde erfgoedbomen laat overkomen. Zo redde hij onlangs acht linden uit de Kapellekensbaan in Aalst. Nog niet zo lang geleden kwam er een 90 ton zwaar brutalistisch kunstwerk uit Hilversum aan dat met de sloophamer werd bedreigd. ‘Ik maak altijd de afweging of het hier past of niet, of het werk bijdraagt tot het grotere geheel.’

Geert en Carla zijn dit jaar 50 jaar getrouwd, een mijlpaal. ‘Zonder Carla zouden we dit verhaal niet schrijven. Zij stond altijd aan mijn zijde en komt nog elke dag met evenveel passie ‘naar het werk’.’ 

Twee uur later stap ik buiten met een hoofd vol kunst. Carla groet me in de museumshop met een vrolijke ‘tot ziens’. Buiten wacht een gids op een groep Hollandse bezoekers. Ik vertel haar dat het bezoek een diepe indruk nalaat. ‘Ook wij als gids worden nog steeds verbaast als we het verhaal achter de werken leren kennen. Het is bijna onmogelijk om het allemaal in één bezoek te bevatten.’

• Westakker 1, Kemzeke (Stekene)
• Open van donderdag tot en met zondag, van 11 tot 18 uur
• Groepen ook op andere dagen welkom (op afspraak)
• Tickets kosten 13 euro. Korting voor groepen vanaf twaalf personen. 60+ 11 euro Kinderen t.e.m. 14 jaar onder begeleiding van hun ouders gratis.
• verbekefoundation.com