Met de Dijle in de hoofdrol

Olympisch Skatepark Insane Sports Arena in Hofstade is onze plaats van vertrek. Dit voormalige zwembad is ingericht als skatepark en trekt heel wat avontuurlijke jongeren. We volgen al snel een pad naast de spoorweg waarbij we natuurgebied Vriezenbroek induiken, ver weg van het gemotoriseerde verkeer. Eric Van Hoof, gids van dienst, wijst op prachtige graffiti: ‘Dat maakt deel uit van het kunstenproject Animalinas. De Belgische straatkunstenaar Dzia brengt vogels, reptielen en kleine dieren tot leven in het landschap. Langs onze route zullen er nog meer van deze kleurrijke graffitiwerken opduiken.’ 

We fietsen langs de Zenne, langs de Kapel van ’t Hammeke in Zemst. Het witte bouwwerkje blinkt in de zon. ‘De Kapel Onze-Lieve-Vrouw in ’t Hammeke werd opgericht in de 15de eeuw op een aanslibbing van de Zenne. Toen de Zenne rechtgetrokken werd en de snelweg E19 vorm kreeg, kwam de kapel letterlijk gevangen te liggen tussen rivier en snelweg. Wat vergeten, kwam ze in verval. Gelukkig kreeg ze recent een grondige opknapbeurt’, vertelt Eric. 

We vervolgen onze weg en stoppen bij de Eglegemvijver, een natuurgebied van 40 hectare tussen Zemst en Hombeek. Ontstaan als zandwinningsput voor de E19 groeide het gebied uit tot waardevol stiltegebied met zachte waterrecreatie. ‘Rond de vijver is het ook heerlijk wandelen’, zegt Elisabeth. Onze volgende stop is het Vrijbroekpark. Deze groene oase van rust in Mechelen ontstond als een moerassige laagte van de Zenne. Nu is het een prachtig domein van 65 hectare met thematische tuinen, wandelroutes, een vijver en sportterreinen. 

ALs Eric ons vertelt over een hotelruïne, is onze interesse gewekt voor een bezoek. Een recent aangelegd wandelpad door de bomen leidt ons naar een plaats waar de natuur het weer overgenomen heeft van beton. ‘Dit moest ooit een luxehotel van 18 verdiepingen worden, maar na amper twee verdiepingen strandde het project door instabiele ondergrond. Bouwvakkers lieten de site midden jaren ’70 voorgoed achter’, legt Eric uit. Kleurrijke graffiti sieren de muren en we stappen naar de 2de verdieping waar we een panoramisch uitzicht hebben. Vervolgens trappen we verder langs het Kanaal Leuven-Dijle, ooit een belangrijke handelsroute voor steenkool, hout en graan. Het commerciële vervoer is er zo goed als verdwenen en heeft plaatsgemaakt voor een rustige recreatiezone met vooral pleziervaart. ‘Het kanaal is een mooi voorbeeld van hoe erfgoed vandaag een nieuwe bestemming krijgt binnen het landschap’, vat Eric samen.

Langs de Brusselpoort, de enige overgebleven stadspoort uit de middeleeuwen, fietsen we Mechelen binnen. We doorkruisen de stad via de Korenmarkt, één van de oudste pleinen van de stad die nu een groene ontmoetingsplaats is. Aan de schilderachtige Haverwerf op de oever van de Dijle houden we halt. Hier vonden ook de brouwactiviteiten plaats van brouwerij Lamot die in 1994 de deuren sloot. ‘Dit was ooit een toonaangevende industriële site. Nu vind je hier een congres- en erfgoedcentrum. Het is een stadsvernieuwingsproject waar geschiedenis en hedendaagse architectuur elkaar ontmoeten’, duidt Elisabeth. Iets verder bewonderen we De Duiveltjes, Sint-Jozef en ’t Paradijske, één van de mooiste gevelrijen van de stad.

Dan is het tijd om de vlietjes te ontdekken. Het zijn kleine waterlopen of zijtakken van de Dijle die historisch door de stad stroomden. Aan de Melaan geeft Eric wat uitleg: ‘De vlietjes speelden een belangrijke rol in de ontwikkeling van Mechelen, zowel economisch als stadsbouwkundig. In de loop der tijd raakten de meeste vlietjes overwelfd, maar de stad legt ze – waar mogelijk – weer open. Zo kan je De Melaan weer bewonderen. Die vormde een deel van het stadswaternetwerk en deed dienst als afwatering, watervoorziening en zelfs om het bier van de brouwerij te koelen. Veel vlietjes liggen nog ondergronds, zoals de IJzerenleen, ooit een belangrijke binnenhaven.’ Ook de Zoutwerf vertelt het verhaal van het handelsverleden van Mechelen. Langs de kade vind je nog indrukwekkende gevels die verwijzen naar het welvarende verleden met zout, vis en koorden in de hoofdrol. 

Via de Kruidtuin bereiken we het historische molenhuis van de Volmolen, een van de laatste restanten van het molencomplex op de Dijle. Hier is nu het Via Via Reiscafé gevestigd. Op de fietssnelweg F8 trappen we stevig door langs het kanaal Leuven-Dijle. Onze laatste stop zijn de Vijvers van Hofstade, wellicht de bekendste waterpartij van de provincie Vlaams-Brabant. De vijvers danken hun ontstaan aan de aanleg van het goederenspoor Brussel-Antwerpen, een bypass van het station van Mechelen, begin 20ste eeuw. De diepe putten vulden zich spontaan met grondwater en groeiden uit tot een plek voor recreatie. Het domein beslaat vandaag ruim 160 hectare met twee grote vijvers, een zandstrand en sport- en spelfaciliteiten. ‘Tegen 2028 plant Sport Vlaanderen hier een ambitieus project met een Olympisch zwembad, een golfsurfbad en andere faciliteiten’, aldus nog Elisabeth.

Elisabeth Kozloski en Eric Van Hoof zijn bestuursleden van Pasar Zemst, respectievelijk voorzitter en fietsbegeleider. De fietsknooppunten vormen de basis van de fietsroutes die Eric uitstippelt. “Maar ik probeer er ook van af te wijken om er zoveel mogelijke kleine buurtwegen in te integreren. En ik zoek ook wel wat op over de omgeving, want ik vind het fijn nu en dan te stoppen om de deelnemers wat uitleg te geven”, vertelt hij.