Met de camper door Noord-Polen

Met een minimum aan voorbereiding zetten we koers richting de Lüneburger Heide. Het zuidelijke deel - de Südheide - is prachtig. Voor de bloeiende heide van augustus zijn we te vroeg, maar toch is het er heerlijk fietsen. Drie dagen komen we er volop in vakantiesfeer en we plannen het verdere verloop van onze reis.

In één week zullen we verder noordoostwaarts trekken langs prachtige historische stadjes als Schwerin, met een mooi kasteel aan het meer, Wismar, Bad Doberan, Warnemünde en Rostock. Van Stralsund reizen we tot het schiereiland Usedom voor de Poolse grens.

Prachtige vakwerkhuizen

Van de vroegere DDR zien we onderweg niets meer. De Duitse stadjes hebben hun Pruisisch karakter behouden en de knappe vakwerkhuizen en belle-époquenostalgie kunnen ons zeer bekoren. De wegen zijn afgezoomd met soms eeuwenoude bomen, wat het rijden heel aangenaam maakt. Soms wordt het met een camper wel smal hier en daar, maar ja, de bomen waren er eerst en de Duitse en verder ook de Poolse autoriteiten hebben gelukkig de natuur voorrang gegeven op het autocomfort. Langs de wegen bloeien klaprozen en veldbloemen sieren de akkers.  

Op een paar kleine uitzonderingen na is de hele Duitse en Poolse Oostkust een gordel van strandduinen begroeid met bomen en gras. De wandelpromenades liggen achter de groene duinengordel en bieden voldoende rustpauzes, alles met inachtname van de coronamaatregelen die hier scrupuleus gevolgd worden. We genieten van de gezellige drukte. We zijn geen zonnekloppers, maar nestelen ons toch voor een paar uur leesplezier in de typische Ostseestrandzetels.

Het schiereiland Usedom omvat een reeks pareltjes van kuuroorden met namen als Zinnowitz, Koserow, Heringsdorf en Ahlbeck. Als je bereid bent de dagelijkse kuurtax van 5,50 euro per persoon per dag te betalen, zit je hier gebeiteld voor heerlijk strandplezier. Op het schiereiland is de voormalige Peenemünde-basis een bezoek waard. Hier hadden de nazi’s hun rakettentestcentru.

De Poolse grens over

In Świnoujście steken we de Poolse grens over en we besluiten een paar dagen te kamperen in het eerste badplaatsje Miedzyzdroje. We vinden een parkeerplaats voor de camper net aan het strand  en aan de rand van het nationaal park Wolinski, bekend om zijn enorme duinenkliffen. Het stadje heeft een echte pier. Het is hier best druk - de vakantie is ook voor de Polen begonnen - maar het is nog ver van ‘over de koppen lopen’ zoals bij ons. Flaneren op de 3 kilometer lange promenade ’s avonds is een must. Chopin woonde hier 6 jaar lang en had het hier zeer naar zijn zin. Het stadje heeft ook een culinair centrum, de plz. Neptuna, met het ene gezellige restaurant naast het andere. De mensen komen hier om te zien en gezien te worden.

Een bezoekje aan het dorpje Wolin is zeker de moeite waard, vooral voor het uitzicht op de binnenzee. Hier en aan de Duitse kant zijn recent opgravingen gedaan naar een verloren stad, die volgens de kronieken in de jaren 1000-1100 de grootste van het toenmalige West-Europa zou zijn geweest en de belangrijkste handelsstad tussen het Noorden en de Middellandse Zee. Hier is nog een Arabische zilverschat gevonden met munten uit de 10e eeuw. Laat je ook de mythe over Vineta vertellen, de stad bewoond door ‘Slaven, Grieken en barbaren’ die handeldreven met de Saksische handelaars. Ze hielden er een zeer decadente levenswijze op na en werden daarvoor met een vloedgolf gestraft. Een westerse variant van het Bijbelse Soddom en Gomorra.

Zingend zand

Niet te missen is een strandwandeling langs de kliffen. De Oostzee kleurt amber, is zeer helder en minder zout dan onze Noordzee. Eenden en zwanen dobberen op het water.

Het zand is wit en fijn. Grappig: als je er met je voeten over sleept, dan ‘zingt’ het. Indrukwekkend hoe de beboste zandkliffen tot op het strand reiken, klaar om aangevreten te worden door de volgende winterstorm. De hele kustlijn kalft hier af a rato van 0,8 m per jaar. Het stadje Trzęsacz dat bij zijn stichting in de vroege middeleeuwen gebouwd werd op 2 kilometer van de kust, ligt nu pal aan de kust. Het kerkje is al bijna volledig weggezakt en de ruïnes worden kunstmatig beveiligd. Tot Kolobrzeg, het vroegere Kolberg, zien we de kustplaatsjes aan elkaar geregen als parels aan een parelsnoer en allemaal lijken ze wat op elkaar .

We maken een inlands ommetje via Kamien Pomorski, bekend om zijn bakstenen kathedraal, de imposantste van Polen, zijn romantische lusttuin en gezellige haventje. We bezoeken ook het stadje Trzebiatow. Beide steden behoorden tot het Hanzeverband en waren grote rivalen in de bloeiperiode 1300-1400. Trzebiatow lag niet aan de kust en moest voor zijn handel via Kolberg passeren. Kolberg probeerde via hoge doorvoerbelastingen zijn concurrent dood te knijpen, waarop de Trzebiatowers dan maar zelf een kanaal naar de zee groeven.

In het centrum van  Trzebiatow parkeer je gratis naast de kerk. Maak er zeker de olifantenwandeling (+- 2 kilometer). Wat dit stadje historisch met olifanten te maken heeft? Ik laat het je graag zelf ontdekken.

Met de camper aan het meer

We zouden verder de kust afgaan naar het nationaal park van Leba en zo naar Gdansk. Er wordt echter stormweer voorspeld, dus trekken we landinwaarts waar we schuilen in het nationaal park Drawsko, één van de vele merengebieden in Polen. De laagvlakte van Polen telt onnoemelijk veel meren, de restanten van de laatste ijstijd, met piepkleine dorpjes en stadjes.

Alle dorpjes in de nabijheid van een meer hebben hun eigen strandjes ingericht aan de oevers en ze uitgerust met banken en barbecuefaciliteiten. Zalig om hier in Kluczewo met de camper onder de bomen te staan. Alleen in de natuur, op nog een kampeerder met tent na. Pure rust en kalmte. De eerste winkel op 7 kilometer en het eerste stadje, Czaplinek, op 22 kilometer fietsen. In Polen mag je overal staan in de natuur, daar waar het niet verboden is. En verbodsregels hebben we buiten de toeristische oorden weinig gezien. Over fietsen gesproken, Polen is geen fietsland. In de grote steden heb je wel een beperkte fietspadeninfrastructuur. Gdansk en Warschau zijn perfect met de fiets te bezoeken. Daarbuiten moet je de bestaande wegeninfrastructuur gebruiken, inclusief veld- en boswegen, die laatste onverhard en niet altijd onderhouden. Jij en je fiets moeten tegen een stootje kunnen. Dat wordt gecompenseerd door de prachtige natuur: ooievaars  (een kwart van alle ooievaars in Europa verblijven in Polen), veldbloemen langs de weg, de libellen die je een eindje vergezellen. Korhoenders, fazanten en hazen, ze deinzen niet terug als je ze tegenkomt.

Onderweg langs de kleinere wegen tref je regelmatig kraampjes aan waar de lokale bevolking eigen producten verkoopt: vers geplukte aardbeien en kersen, paddenstoelen, zelfgebakken brood, gerookte vis, ingelegde krieken...  We laten de storm uitrazen aan de kust en trekken oostwaarts naar Torun.

Intussen zijn we in de ban van bakstenen kathedralen. Door een gebrek aan nabijgelegen steengroeves ontwikkelde zich in Pruisen in de vroege middeleeuwen een karakteristieke bouwwijze: de baksteengotiek met een concentratie aan kathedralen in de vallei van de Wisla tussen Torun en Gdansk (foto 37). Deze liggen dan meestal samen met een kasteel in het hart van charmante stadjes als Chelmno, Kwidzyn, Gniew, Pelplin  en Malbork. Je bent zeker drie dagen zoet om van dit alles te genieten. In Malbork staat het grootste bakstenen gotische gebouw: slot Mariënburg, het machtscentrum van de Duitse ridderorde die van ca. 1100 aan de wieg stond van het Pruisische rijk. Torun zelf, de geboorteplaats van Copernicus,  heeft een prachtig historisch centrum.

Culinair valt Polen geweldig mee, al was het maar om de prijs van het eten dat zo’n 60% goedkoper uitvalt dan in België. Hou je niet van de Poolse keuken? De Polen kennen ook wat van het Belgische lekkers.

Drie dagen Gdansk

Eindelijk bereiken we Gdansk. We zijn bijna vier weken onderweg. We kamperen gratis aan de jachthaven met zicht op de oude stad. Het is een kwartier stappen tot het historisch centrum. Hier heb je de grootste verzameling veelkleurige gotiek- en barokgebouwen, alles kunstig gerestaureerd zoals in de glorieperiode in de 15e en 16e eeuw. Je hebt om Gdansk te bezoeken toch drie dagen nodig. Verken de oude stad (Stare Miasto) en de Rechtstadt (Glowne Miasto) met zijn beroemde Dlugi Targ - ofwel Lange Markt, een prachtige wandelpromenade omgeven door schitterende barokgevels. Slenter ook door de zijstraten met de alomtegenwoordige amberboetiekjes, de scheepswerven met de bakermat van Solidarnosc (foto 59), en een fietstocht naar de mondaine badplaats Sopot. Onderweg kom je langs het grootste flatgebouw ter wereld, 1 kilometer lang, waar zo’n 7.000 mensen wonen.

Vergeet geen bezoek te brengen aan de Solidarnosc-kerk in de Glowne Miasto. Hier legde de katholieke pastoor en vurig activist Popiełuszko met zijn vlammende toespraken vanop de kansel de kiem voor het verzet van de havenarbeiders. Dat zou uitmonden in het ontstaan van de vakbondsorganisatie Solidarnosc. Zijn heldenmoed heeft hij met zijn leven moeten bekopen.

Paus Johannes-Paulus VI heeft hier met zijn historische ontmoeting met Lech Walesa in 1987 het communistisch regime definitief de genadeslag gegeven.

De laatste week voor onze terugtocht rusten we uit aan de Mazurische meren op de grens van Rusland en Litouwen. Via Olsztyn trekken we naar het centrum van de meren: Mikolajki, een groot watersportcentrum.

Hier versieren we een staanplaats aan het meer op een camping in de nabijheid van de stad. Drie dagen rust en ontspanning. Als fervent fietser trakteer ik mezelf op een zelf uitgestippelde mountainbikerit van 70 kilometer in het Mazurski Krajobazowy Park. Dat levert mooie verrassingen op: een orthodox houten kerkje, een vos en herten langs de bosweg, de voortdurende aanwezigheid van de ooievaars, een meer dat de belangrijkste broedplaats voor zwanen is in Europa, de Krutynia, rivier en kajakhotspot  het piepkleine dorpje Wojnowo met zijn fotografisch festival ), en vele prachtige zichten op de meren .De volgende drie dagen verhuizen we iets noordelijker naar de stad Gizycko, ook een watersportcentrum. Hier hetzelfde programma: luieren, fietsen, cultuuruitstapjes, met de camper aan de oever van het meer even buiten de stad.)

We mountainbiken naar het hoofdkwartier van Hitler tijdens de Russische campagne, nabij Ketrzyn, de ‘Wolfsschanze’. Prachtige heenrit in de zon door zanderige bos- en veldwegen, hevig onweer op de terugweg. Boswegen veranderen in modderige beken: voor een mountainbiker grote fun! We zitten van kop tot teen onder de modder. Gelukkig brengt de buitendouche aan de camper soelaas voor mens, kledij en machine.

Daarna zijn we klaar voor de terugreis. Op het programma nog twee grote steden: Warschau met de fiets en het prachtige Poznan. In Warschau bezoeken we het gettomuseum en het Marie Curie-museum. Allebei grijpen ze ons naar de keel. De wreedheid van de nazi’s is onvoorstelbaar... en Marie Curie overdondert ons met haar genialiteit. De wetenschapster, geboren in Warschau, mocht als enige persoon ooit twee Nobelprijzen in ontvangst nemen.

Poznan charmeert dan weer met een zeer mooi historisch centrum. Hier nemen we de tijd voor een laatste frisse Poolse pint in een oergezellig straatje. Nazdrowje!