Wandelen van wijngaard naar wijngaard...
Citytrip wordt wijnreis? Ja, het kan: Parijs was ooit de belangrijkste wijnhoofdstad van de wereld en de wijngaarden van Parijs en Île de France waren in het begin van de negentiende eeuw groter dan Bourgogne en Bordeaux . Zelfs doorwinterde Parijsreizigers zijn verbaasd als ze dit horen, want vandaag zijn veel sporen van wijnbouw en wijnhandel verdwenen. Wandel mee van de wijngaard van Bercy naar de proeftuin in de Jardin des Plantes, van wijngaard naar wijngaard.
Tekst Gido Van Imschoot - Foto’s Jan Crab
We vertrekken aan de metrohalte Cours Saint Emilion, vlak bij de vroegere opslagplaatsen van wijn in Parijs. In 1869 werd op deze plaats een terrein van bijna vijftig hectare vrijgemaakt voor de bouw van pakhuizen om wijn en andere dranken op te slaan en te verhandelen. De wijnhandel in Bercy bestaat al sinds de zeventiende eeuw. De ligging langs de Seine, in het oosten van Parijs, zorgde voor een directe verbinding met Bourgogne, Champagne en Beaujolais. De wijnen uit deze regio’s waren toendertijd populair in de honderden bars, restaurants en danszalen. Vooral in de herbergen aan de rand van de stad, les guinguettes, vloeide de wijn rijkelijk. Later, halverwege de negentiende eeuw, leerden de Parijzenaren de wijnen kennen uit het zuiden van Frankrijk. Samen met het vrachtverkeer over de Seine lag de nieuwe treinverbinding met Le Midi mee aan de basis van de grote expansie van de wijnhandel in Bercy. Bercy was op dat moment de belangrijkste markt voor wijn in heel de wereld. De opslagplaatsen deden dienst tot in jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw. Meer dan een eeuw lang kochten handelaars, négociants-éléveurs, vaten wijn bij wijnboeren over heel Frankrijk. De handelaars zorgden zelf voor de opvoeding van wijn. Zij mengden, lieten de wijn rijpen in vaten, stonden in voor het bottelen en hadden een monopolie op de export en wijnhandel. Vanaf de jaren zeventig veranderde de wijnwereld. Wijnen uit andere landen veroverden de harten van wijnliefhebbers en wijnboeren begonnen hun wijn zelf te bottelen en te verhandelen. Dat had een grote invloed op de wijnactiviteiten in Bercy. Beetje bij beetje doofde de ooit zo succesvolle handel in Bercy uit en kwamen de opslagplaatsen leeg te staan.
Franse wijndorpen in het oosten van Parijs
Tegenwoordig zijn de opslagplaatsen van Bercy omgevormd tot een groot commercieel en cultureel centrum. De 46 pakhuizen werden knap gerestaureerd. Samen vormen ze een van de meest originele sites in het oosten van Parijs met cinema’s, restaurants, galerijen en boetieks. In het Cours Saint Emilion kan je nog resten van treinsporen zien tussen de kelders en opslagplaatsen. De band met wijn is nooit ver weg. Als je door de zijstraten van de Cours Saint Emilion wandelt, vind je als het ware de wijnkaart van Frankrijk terug. Elke straat verwijst naar een beroemd wijndorp of streek zoals Rue de Pommard, Rue de Libourne, Terrasse de Champagne of La Place des Vins de France. In een van de pakhuizen langs de Avenue des Terroirs de France kan je aan het nummer 53 het Musée des Arts Forrain bezoeken, een speels en kleurrijk museum van de kermis. Dit museum herbergt een van de grootste collecties attracties uit het circus en vroegere kermissen. Je ontdekt er meer dan 1500 artefacten van 1850 tot vandaag zijn er te bezichtigen. Veel van deze attracties zijn gerestaureerd en werken nog, wat de aantrekkingskracht van dit museum nog vergroot. Heerlijk met kinderen.
Cours Saint Emilion in je bord
Op nummer 33 van Cours Saint-Emilion, in wijnbistro Chai 33, proeven we een glas Gascogne wijn, een specialiteit van dit restaurant. Ik kom hier voor de degelijke wijnselectie, waarbij je kan kiezen uit meer dan twintig wijnen die per glas worden verkocht. De keuken van Chai 33 is klassiek Frans met een mediterrane toets. Iets verderop op het nummer 41 worden vroege wandelaars verleid door de geur van koffie en lekkere croissants in La Boulangerie de Bercy. Je kan er al terecht vanaf zeven uur. Wie houdt van de oosterse keuken vindt zeker zijn gading bij het verfijnde Vietnamees restaurant Hanoï Cà Phê Bercy, op het nummer 21. Vergeet ook niet om te genieten van een heerlijk ijsje bij Les Délices de Nathalie. Haar wagentje met artisanaal ijs staat vlak bij de ingang van het Parc de Bercy.
De wijngaard van Bercy
Het park van Bercy werd aangelegd tussen 1993 en 1997 en biedt de bezoeker veel variatie. Via een geplaveide doorsteek komen we bij de ingang van het park in de Rue François Truffeau. Voor ons ligt Le Jardin Romantique, de romantische tuin met vijvers, bloemenperken, een labyrint en een oud huisje, het Maison du Lac. Eertijds was dit een accijnsbureau voor de wijnhandel. Nu is het een vormingscentrum voor tuinliefhebbers met een klein museum en een proeftuin. Langs het pad liggen opnieuw oude treinsporen. In mijn verbeelding zie ik de kleine treinen heen en weer rijden tussen de opslagplaatsen met houten vaten en kratten wijn. Er is heel wat te zien in dit veertien hectaren groot park. We passeren Le Jardin de Yitzhak Rabin, een plek die ingericht werd ter nagedachtenis aan de Israëlische premier die in 1995 werd vermoord. Verderop komen we aan bij de moestuin en de wijngaard ‘Clos de Bercy’. Deze kleine wijngaard met 350 stokken chardonnay en sauvignon blanc werd aangelegd als herinnering aan de roemrijke wijnhandel in de achttiende en negentiende eeuw. Jaarlijks wordt 250 liter wijn geproduceerd. De stad Parijs beheert de kleine wijngaard. De beperkte oplage is alleen te proeven tijden de wijnfeesten van Parijs. La Fête de la Vigne et du Raisin gaat jaarlijks door tijdens het eerste weekend van oktober. Dan worden alle Parijse wijngaarden opengesteld voor het publiek en kan je de wijnen proeven.
Alle informatie over de Parijse wijnfeesten vind je terug op nl.paris.com.
La Grande Pelouse
Midden in Parc de Bercy ligt een groot grasveld met reusachtige oude bomen en struikgewas. La Grande Prairie of La Grande Pelouse is een van de populairste plekken van het park. Elke ochtend komen mensen hun rondjes lopen en wat verderop zien we een groepje Tai Chi beoefenen. Bij mooi weer is de prairie een favoriete picknickplaats en overal zitten jongeren te genieten of te zonnebaden. Hier bewonderen we het mooie beeld ‘Bloem’ van de Braziliaanse kunstenaar Oscar Niemeyer. We maken een zijsprong en wandelen een van de mooiste loopbruggen van Parijs. De Passerelle Simone de Beauvoir of Passerelle Bercy Tolbiac werd gebouwd in 2006 en leidt je over de Seine naar de beroemde nationale bibliotheek François Mitterand.
Pont de Bercy
De Pont de Bercy is een van de mooiste bruggen van Parijs. Wandelend over deze knappe boogbrug uit 1863 genieten we van de stroom en de kaaien met de pakhuizen. Voorbij de brug dalen we naar de oevers van de Seine. Langs de Quai de la Gare liggen boten waar je kan eten of drinken en zelfs overnachten. We genieten van een drankje op het dakterras van Rooftop Café Oz, boven op het Cité de la Mode et du Design met zijn avant-garde architectuur en opvallende groene wandbekleding. Voorbij het centrum van de mode en design verandert de naam van de kade in Quai d’Austerlitz. Wat verderop ligt het aantrekkelijke boothotel Off Paris Seine. Dit design hotel heeft een mooie rooftopbar en de kamers zijn smaakvol ingericht. Als je reserveert, kies dan een kamer langs de rivierkant. Je ziet de schepen zo voorbij varen. Voorbij dit hotel verlaten we de Quai d’Austerlitz richting Place Valhubert waar zich de ingang bevind van Le Jardin de Plantes.
Op verkenning in Le Jardin des Plantes
De botanische tuin werd aangelegd in de zeventiende eeuw op initiatief van de twee lijfartsen van Lodewijk XIII. De koning liet een medicinale tuin ontwerpen, die later gebruikt werd als studiemateriaal voor studenten geneeskunde. De plantentuin is een heerlijke plek voor jong en oud. Er zijn elf percelen, met een wijngaard, een rosarium, wintertuinen en moestuinen. Opvallende thematische tuinen zijn de Iristuin, de rotstuin en de ecologische tuin. Elk seizoen is aantrekkelijk in de Jardin des Plantes. In het voorjaar en zomer stralen de tuinen met een schitterende bloemenpracht en in de winter is er een kleurrijk klank en lichtspel. Je kan drie serres bezoeken en het museum over de evolutie van plant en dier of met het gezin naar de dierentuin gaan , waar bijna tweehonderd dieren te bezichtigen zijn. Geregeld worden tentoonstellingen georganiseerd. Hier en daar staan kiosken waar je lichte maaltijden en drankjes kan kopen. Daarnaast kan je in restaurant ‘Les Belles Plantes’ genieten van een goede mediterrane keuken met oosterse invloeden. Het stemmige restaurant tussen de bomen van Le Jardin des Plantes heeft een schitterend terras met zicht op de bloemenpracht van Le Jardin.
De wijngaard van de plantentuin
Ons doel is de wijngaard van Le Jardin des Plantes in de jardin ecologique. ‘Het is een unieke plek’ vertellen de gidsen in het park. Deze ecologische tuin is een weergave van de fauna en flora uit Île de France of het bassin van Parijs. Het perceel van één hectare was sinds de jaren zestig van vorige eeuw niet toegankelijk. Daardoor kon de natuur haar eigen weg gaan en is er klein bos ontstaan met een grote diversiteit aan planten en struikgewassen. Langs smalle paadjes door dit loofbos komen we aan bij de wijngaard van Le Jardin des Plantes. De aangeplante druivenstokken maken deel uit van de ecologische tuin, want in de zeventiende eeuw was het Île de France en Parijs een belangrijk wijngebied met driehonderd dorpen waar wijn werd geproduceerd. De wijngaard laat ons kennismaken met tien druivensoorten waaronder tafel- en wijndruiven. Het zijn uitsluitend druiven die geteeld werden in de wijngaarden in en rond Parijs. Het doel is niet om wijn te maken, maar om de relatie met andere planten te observeren en zo de biodiversiteit te stimuleren. Toch worden de druiven geplukt en verwerkt, maar helaas kunnen we de wijn niet proeven. Gelukkig zijn er in de buurt goede wijnbars waar we kunnen genieten van een glas wijn. Als je de plantentuin verlaat langs de Rue Geoffroy-Saint-Hilaire vind je op tweehonderd meter Bistro Baca’V van chef Emile Cotte, in de Rue des Fossés Saint-Marcel. Baca’V is een verfijnde bistro met een mooie wijnkaart. Wij houden ook van Le Jardin des Pâtes in de Rue Lacépède voor de heerlijke pasta’s. Wie nog niet uitgewandeld is kan dicht bij de plantentuin het amfitheater van Lutetia bezoeken, een van de oudste sites van Parijs.
5 x wijngaarden in Parijs
Vandaag blijven welgeteld vijf kleine illustratieve wijngaarden over in verschillende parken in Parijs.
- De meest bekende wijngaard is Le Clos Montmartre. Je kan de wijngaard bewonderen op de hoek van Rue des Saules en de Rue Saint Vincent, op enkele straten van de Sacré Coeur.
- In het Parc de Belleville in het twintigste arrondissement en in het Parc Georges Brassens, in het vijftiende arrondissement zijn meunier druiven aangeplant.
- Vlak bij de bekende Buttes Chaumont ligt een andere heuvel, La Butte Bergeyre, een bijna ongerept stukje Parijs in het negentiende arrondisement. Via smalle straatjes klim je naar een honderd meter hoge heuvel waar een kleine wijngaard, Le Clos des Chaufourniers, getuigt van de historische band met wijn. Door zijn geringe omvang is deze kleine wijngaard helaas niet te bezoeken, maar de omgeving is een bezoek meer dan waard.
Zeker doen: het wijnmuseum van Parijs
Het Musée de Vin de Paris werd op gericht in 1984. Het is een interessant museum, niet alleen door de meer dan tweeduizend artefacten, maar ook door de oude krijtgroeven waarin de voorwerpen worden tentoongesteld.
De kelders ontstonden in de achtste en de negende eeuw, toen krijtblokken werden uitgehouwen voor de bouw van huizen in de stad.
In de vijftiende eeuw werd boven op de kelders een abdij gebouwd. De abdij van Passy bezat verscheidene terrasvormige tuinen met enkele wijngaarden.
Naar verluidt was de wijn die de monniken produceerden van goede kwaliteit en werd de kloosterwijn zelfs geschonken aan het hof.
Het wijnmuseum ligt vlak bij de Eifeltoren in het zestiende arrondissement. Het is zeer informatief ingericht en in de mooie gewelfde kelders vind je een restaurant met een behoorlijke wijnkaart.
www.museeduvinparis.com