Bosbaden op z’n Japans

Wat is bosbaden eigenlijk?

Ilse Simoens: ‘Shinrin-yoku of bosbaden komt overgewaaid uit Japan, en ontstond daar in de jaren tachtig van de vorige eeuw. In oorsprong diende het gestresseerde stedelingen het bos in te lokken. Vandaag staat bosbaden open voor iedereen. Het is zeker niet hetzelfde als een boswandeling, waar je doelgericht een toer maakt, vaak ook in gezelschap, al dan niet met een goed gesprek onderweg. Bosbaden is écht iets anders: het is een ontmoeting met de natuur in al haar aspecten. Een diepe ontmoeting, het écht zien, horen, voelen, ruiken. De natuur tot je door laten dringen en van daaruit ook weer een ontmoeting met jezelf. Want door je op die manier in een bos te begeven, ga je sowieso ook dieper zakken in jezelf, dat is onvermijdelijk. Denk bijvoorbeeld aan het circulaire van de natuur en het leven: iets ontkiemt, groeit, bloeit en sterft weer af, op zijn eigen tempo. Dat is voor ons mens niet anders, het bos zit vol metaforen en symboliek voor ons eigen leven.’

Je bouwt een aantal technieken in tijdens zo’n bosbad om de natuur optimaal te ervaren?

Ilse Simoens: ‘Om te beginnen gaat het heel traag, wat soms in het begin wat irritatie opwekt bij mensen. We doen ongeveer een uur over een kilometer en net dat (kunstmatig) vertragen is heilzaam. Wij hebben de neiging om bijna letterlijk door onze dagen te hollen, het is interessant om te voelen wat vertraging met je doet. Je loopt ook niet naar een bepaalde bestemming. Daarnaast gebruiken we onze vijf zintuigen: ogen sluiten en luisteren bijvoorbeeld naar de rijkdom van de natuurlijke geluiden. Echt kijken: woel met je handen de aarde los, en ontdek de kriebelbeestjes. Je kan zelfs proeven, het bos heeft heel wat bacteriën te bieden die heilzaam voor je zijn! Leg je wang tegen de schors van een boom en voel de structuur. Of loop een stukje op je blote voeten, de ondergrond van het bos is zacht en masseert je voeten. Wij zijn overigens positief geladen en de aarde negatief, dus we ontladen ook letterlijk.’

 Het effect van bosbaden is zelfs wetenschappelijk bewezen.

Ilse Simoens: ‘Sommige mensen denken dat bosbaden iets zweverigs is, het tegendeel is waar. Het is net heel aards. De positieve effecten van bosbaden op onze gezondheid zijn inmiddels meermaals wetenschappelijk aangetoond. Het verlaagt stresshormonen, bloeddruk en hartslag, terwijl het immuunsysteem wordt versterkt. Daarnaast bevordert het onze concentratie, creativiteit en mentaal welzijn. Neurologisch gezien vermindert het de activiteit in de prefrontale cortex, wat bijdraagt aan ontspanning.Veel onderzoek naar bosbaden vindt plaats in Oost-Azië, waar de praktijk ook verder is ontwikkeld. In Zuid-Korea zijn, naast het bosbaden, inmiddels meer dan veertig bostherapie-centra, in Japan wordt bostherapie aangeboden in ziekenhuizen en in Taiwan zijn er speciale bosgebieden die hier exclusief voor worden gebruikt. Taiwan organiseert zelfs jaarlijks een bostherapie-festival. Vorig jaar werd ik uitgenodigd om daar een bosbad te geven, samen met experts uit Japan, Hongkong, Finland en Zuid-Korea. We zagen hoeveel toewijding en middelen de overheid hierin investeert, zowel voor het welzijn van de mensen als voor het behoud van de bossen. Daar kunnen we in Europa veel inspiratie uit halen.’

Jullie deden ook zelf onderzoek?

Ilse Simoens: ‘Als wetenschappelijk onderzoeker aan het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) onderzoeken we hoe we natuurverbondenheid in onze samenleving beter op de kaart kunnen zetten. Hoewel we allemaal uit de biologieles weten dat we deel uitmaken van het dierenrijk, wordt de natuur in onze maatschappij vaak als iets afzonderlijks van de mens beschouwd. Onderzoek toont echter aan dat mensen die zich meer verbonden voelen met de natuur zich beter in hun vel voelen, meer levenslust hebben en zich natuurvriendelijker gedragen. Natuurverbondenheid bevordert dus het welzijn van de natuur, inclusief de mens. Daarom is het wereldwijd stimuleren van natuurverbondenheid een waardevolle tactiek om de uitdagingen van deze tijd aan te pakken. Met ons onderzoek willen wij hieraan bijdragen.’

Ben jij altijd een buitenmens geweest?

Ilse Simoens: ‘Ik was altijd al een buitenkind. Later ging ik biologie en menselijke ecologie studeren, in de hoop een job te vinden waarbij ik buiten kon zijn… Ik kreeg de kans om in het buitenland te werken: in Kenia en in Syrië. Dat was fantastisch;  altijd buiten, in zeer verschillende natuur… Toen ik weer naar België kwam, belandde ik bij INBO. Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in de grotere gehelen, de verbanden. Dit is ook de focus van onze onderzoeksgroep ‘Natuur & Maatschappij’, waar we de relaties tussen mens en natuur in Vlaanderen bestuderen met oog voor de complexiteit en samenhang van sociale en ecologische systemen. Boeiend werk en toch heel wat tijd achter de computer. Maar toen kreeg mijn man een baan in Zweden …’

Het bos riep?

Ilse Simoens: ‘Absoluut! Ik nam loopbaanonderbreking en met onze twee dochters verhuisden we naar Zweden. Daar bracht ik echt uren en dagen in het bos door. Ik wilde daarin steeds verder gaan en leerde ook ’s nachts alleen in het bos te verblijven. Het gaf me energie voor maanden aan een stuk. Net toen kwam shinrin-yoku of bosbaden op. Ik volgde diverse opleidingen, onder andere in Finland, en terug in België richtte ik hier zeven jaar geleden de Academie voor Helende Natuurnatuur op.’

Nu ben je ook bosbadgids ….

Ilse Simoens: ‘Dat doe ik met veel passie. Nog belangrijker vind ik de opleidingen tot bosbadgids die we aanbieden. Op die manier wordt het nog meer verspreid, en ontstaat er een netwerk van gidsen die weer nieuwe mensen kunnen begeleiden. Iedereen kan bosbaden. Het hoeft niet in een groot woud of bos te zijn, een park kan ook, of zelfs in je eigen tuin! Als je het maar met de juiste focus en attitude doet. Bosbaden brengt zo veel goeds, hoe meer mensen het kunnen ervaren, hoe beter. Zelf ga ik nog wekelijks alleen het bos in. Bosbaden is tegelijk simpel en krachtig. Is dat niet mooi?’

www.academie-voor-helende-natuur.be