De mooiste facetten van de Kempen
Vooraleer een diamant schittert in een ring, halsketting of oorbel, heeft hij al een hele weg afgelegd. En een heel deel van die weg lag vroeger in de Kempen! De steentjes arriveerden vanuit Afrikaanse mijnen in Antwerpen en vertrokken dan naar de honderden slijperijen in Antwerpen zelf of in de Kempen.
Tekst Kristel Bruynseels
Hoeveel facetten?
De initiële vorm bepaalt hoe de steen het meest efficiënt geslepen kan worden voor het minste materiaalverlies, wat uiteindelijk de slijpvorm en het aantal facetten zal zijn. De grootst mogelijke schittering dus. Ten tijde van de diamantnijverheid in de Kempen, vanaf 1903 ongeveer, werd dat bepaald door een ingenieur. Vervolgens gingen de vakmannen aan het werk in de ontelbare slijperijen die zich uitstrekten van Vorselaar en Grobbendonk over Viersel, Zandhoven, Nijlen, Berlaar, Lier enzovoort.
Een staaltje wiskunde
Het vraagt heel wat wiskundig inzicht om een steentje te slijpen. Eerst wordt het gekloofd, dan gesneden, dan pas geslepen. De onderkant ligt op 41°, de bovenkant op 34°. Er worden eerst acht kantjes aan geslepen, dan worden de facetten verder in hoekjes geslepen, allemaal op hetzelfde aantal graden, in alle richtingen. Als alles klaar is, wordt elk facetje apart nog eens gepolijst. Duizelt het al? Dit precieze werk werd in de Kempen doorgegeven van vader op zoon. Ze slepen acht uur per dag in de slijperij en deden thuis na het eten dapper verder. Diamantslijpen was een vak, een ambacht, een passie. Een combinatie van stabiele handen en goede ogen, aldus Frans (75), een ex-slijper. In Nijlen, en ook in de andere dorpen, stond iedereen klaar om elkaar te helpen: met materiaal, met weetjes, met vakkennis. Zelfs tijdens de kermis gingen de mannen bij elkaar staan en praatten ze over … ‘den diamant’. Was je ziek, of wilde je even naar huis om de koers te zien? Geen probleem. Dat haalde je allemaal achteraf weer in, niemand die er met een tikklok naast stond. Werkloos zijn en tegelijk toch thuis in het zwart diamantjes slijpen? Ook al geen probleem, want de toevloed van steentjes uit de Afrikaanse mijnen moest aan een recordtempo geslepen worden. Ongeveer 60.000 Kempenaren stonden daarvoor in.
Het verhaal van vroeger
Redactrice Kristel groeide hier op, zag de blinkende steentjes bij haar grootvader op tafel liggen en luisterde naar de verhalen van haar moeder. Na vijftig jaar fragmenten sprokkelen, vond ze het tijd om een bezoek te brengen aan het Diamantmuseum en Slijperij Lieckens in Nijlen en meteen ook de Diamantroute te fietsen. Tussen de Grote en de Kleine Nete in herontdekte ze de geschiedenis van het schitterende steentje, maar ook het stiltegebied van Gestel, het pittoreske Lier, een hoeve met een hart en zo veel meer.
Lees de volledige reportage in Pasar Fietsen van juli 2023
