De Greenways van Newry en Carlingford
De ondertekening van het Goedevrijdagakkoord maakte 25 jaar geleden een einde aan een bloedig conflict in Noord-Ierland. Fietsjournalist Jessica de Korte en singer-songwriter Paul O’Brien volgen fraaie fietsroutes die door het grensgebied slingeren.
Na ruim 300 kilometer continu op en neer fietsen van Derry naar Armagh zijn daar ineens de greenways: vlakke fietspaden over oude jaagpaden en spoorlijnen. De Newry Canal Way loopt in Noord-Ierland van Portadown naar Newry, 37 kilometer langs het oudste kanaal van het Verenigd Koninkrijk.
In het water dobberen zwanen, paarden grazen op de oevers. Bomen zorgen voor beschutting tegen de zon, die al anderhalve week schijnt. Slechts één middag heeft het deze fietsreis geregend. Ierland hoeft dus niet altijd nat te zijn. De Union Jack wappert aan de parochiekerk van het dorp Scarva.
Het kanaal opende in 1742, voor de transport van steenkool richting Dublin. Later stuurden kooplieden ook goederen als linnen, boter, vlees, whisky en tabak over het water. De komst van de spoorlijnen gooide uiteindelijk roet in het eten. Sinds de jaren zestig kunnen schepen niet meer door het kanaal.
Natuur en Newry
Kikkers kwaken in het ondiepe water, waar planten groeien. De oude sluizen liggen er vervallen bij. Hier heeft de natuur de overhand genomen. Eenstijlige meidoorn bloeit, zo wit als sneeuw. Iedere boom lijkt van een andere soort. Ik zie nog net een puttertje wegschieten, een kleine vogel met een rode kop.
Newry is een levendige stad, die een flinke boost kreeg door het kanaal. Langs Merchant’s Quay, Canal Quay en Sugar Island verrezen pakhuizen, terwijl kooplieden imposante huizen lieten bouwen. Veel panden hebben een typisch Britse uitstraling. Zo ook de markthal, die in het Iers Margadh an Iúir heet.
“Newry is de place to be,” merkt verkoopster Eileen Brice op. Ze komt ieder week uit Belfast rijden, 65 kilometer verderop. “Je ziet hier vooral Ieren, die houden van ouderwetse spullen. Ik ga voor mijn koopwaar altijd op zoek bij veilingen en markten.” Trots wijst ze in haar kraampje naar een 150 jaar oude vaas, en een theeservies van Sadler.
Carlingford Lough Greenway
In het zuiden van de stad pikken we de Carlingford Lough Greenway op: een relatief nieuw grensoverschrijdend fietspad van Newry (Noord-Ierland) naar Omeath en Carlingford (Ierland). De EU financierde 3,46 miljoen euro via het Interreg-programma, dat door heel Europa interregionale samenwerking ondersteunt.
Het eerste stuk loopt over een smal stukje land tussen de rivier en het scheepskanaal. Voor ons zijn de Cooley Mountains al zichtbaar, de magische bergen waar ik zelf een tijdje woonde, in het gehucht Ravensdale. Tijdens de economische recessie ging ik wel eens boodschappen doen in Newry, waar de prijzen lager waren door de kelderende Britse pond.
De Greenway is nog niet af. Van de sluis Victoria Lock naar Omeath moeten we even over de drukke weg, die ons voor de laatste keer over de (onzichtbare) grens tussen Noord-Ierland en Ierland brengt. We slaan een zijweggetje door een bos in, voor een fraai uitzicht op Narrow Water Castle. De zestiende-eeuwse toren staat aan de overkant van het water, in Noord-Ierland.
Aanslag op soldaten
“Nu is het hier heel vredig, maar in 1979 pleegde de IRA een aanslag bij het kasteel,” zegt Paul O’Brien, de singer-songwriter met wie ik op pad ben. Achttien Britse soldaten kwamen om. “Aan deze kant van het water stond waarschijnlijk iemand met een afstandsbediening, die de bommen liet afgaan. Hij kon makkelijk wegkomen, omdat hij zich in Ierland bevond.”
Vanaf Omeath volgen we weer de Carlingford Lough Greenway, deze keer over de voormalige spoorlijn, die langs het schitterende meer loopt. Het uitzicht over het water en de bergen is fantastisch. Ineens zijn er overal fietsers. Jonge stellen, families met kinderen, en vriendengroepen. Iedereen lacht, op bankjes worden de lunches tevoorschijn gehaald. En de zon, die blijft maar schijnen.
Lees de eerdere afleveringen uit deze reeks: Deel 1 / Deel 2
Jessica de Korte (37) is een freelance journalist, fotograaf en vlogger, die zich richt op fietsen, reizen, natuur en chronische pijn. Ze woont in Nederland, maar Ierland is haar tweede thuisland. Volg haar op www.jessicadekorte.nl